Nhà ở xã hội là một trong những chính sách hỗ trợ nhà ở của Nhà nước dành cho những đối tượng chính sách, người có công và người có thu nhập thấp, người bị thu hồi đất,... Qua đó có thể an cư lập nghiệp.
Trường hợp người lao động (NLĐ) trong khu công chưa có nhà thì có thuộc đối tượng mua nhà ở xã hội, nếu gặp khó khăn về tài chính thì có được bán, thế chấp hay không?
1. Đối tượng nào được mua nhà ở xã hội?
Có thể nói nhà ở xã hội là bất động sản giá rẻ, được Nhà nước hỗ trợ về tiền cũng như giá mua, thuê. Tuy nhiên, đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội phải thuộc Điều 49 Luật Nhà ở 2014 bao gồm:
(1) Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng.
(2) Hộ gia đình nghèo và cận nghèo tại khu vực nông thôn.
(3) Hộ gia đình tại khu vực nông thôn thuộc vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu.
(4) Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị.
(5) Người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp.
(6) Sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân trong cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân và quân đội nhân dân.
(7) Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức.
(8) Các đối tượng đã trả lại nhà ở công vụ theo quy định tại khoản 5 Điều 81 Luật Nhà ở 2014.
(9) Học sinh, sinh viên các học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề; học sinh trường dân tộc nội trú công lập được sử dụng nhà ở trong thời gian học tập.
(10) Hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở.
Do đó, NLĐ đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp vẫn thuộc đối tượng được mua nhà ở xã hội và được cấp giấy chứng nhận nếu đáp ứng được điều kiện mua nhà ở.
2. Điều kiện hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội
Ngoài việc là đối tượng được mua nhà ở xã hội đồng thời phải đáp ứng được điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội theo Điều 51 Luật Nhà ở 2014 bao gồm:
* Đối với mục (1) thì phải đáp ứng các điều kiện về nhà ở, cư trú, thu nhập theo quy định sau đây:
- Chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua, thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở dưới mọi hình thức tại nơi sinh sống, học tập hoặc có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người trong hộ gia đình thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu do Chính phủ quy định theo từng thời kỳ và từng khu vực.
- Phải có đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có nhà ở xã hội; trường hợp không có đăng ký thường trú thì phải có đăng ký tạm trú từ một năm trở lên tại tỉnh, thành phố này trừ mục (9).
- Đối với đối tượng quy định tại các mục (4), (5), (6) và (7) phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập thường xuyên theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân; trường hợp là hộ nghèo, cận nghèo thì phải thuộc diện nghèo, cận nghèo theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.
Đối với đối tượng tại mục (1), (8), (9) và (10) thì không yêu cầu phải đáp ứng điều kiện về thu nhập theo quy định tại điểm này.
* Đối với trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 50 Luật Nhà ở 2014 thì phải đáp ứng điều kiện theo quy định tại quyết định phê duyệt chương trình mục tiêu về nhà ở tương ứng của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
* Đối với trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 50 Luật Nhà ở 2014 thì phải đáp ứng điều kiện về nhà ở, cư trú theo quy định sau đây:
- Có đất ở nhưng chưa có nhà ở hoặc có nhà ở nhưng nhà ở bị hư hỏng, dột nát.
- Có đăng ký thường trú tại địa phương nơi có đất ở, nhà ở cần phải xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa.
3. Người sở hữu nhà ở xã hội có được bán?
Người mua, thuê mua nhà ở xã hội không được phép thế chấp (trừ trường hợp thế chấp với ngân hàng để vay tiền mua, thuê mua chính căn hộ đó) và không được chuyển nhượng nhà ở dưới mọi hình thức trong thời gian tối thiểu là 05 năm.
Kể từ thời điểm trả hết tiền mua, thuê mua nhà ở theo hợp đồng đã ký với bên bán, bên cho thuê mua; chỉ được phép bán lại, thế chấp hoặc cho thuê sau khi được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai.
Kể từ thời điểm người mua, thuê mua nhà ở xã hội được phép bán nhà ở xã hội cho các đối tượng có nhu cầu thì ngoài các khoản phải nộp khi thực hiện bán nhà ở theo quy định của pháp luật, bên bán căn hộ nhà chung cư phải nộp cho Nhà nước 50% giá trị tiền sử dụng đất được phân bổ cho căn hộ đó; trường hợp bán nhà ở xã hội thấp tầng liền kề phải nộp 100% tiền sử dụng đất, tính theo giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành tại thời điểm bán nhà ở.
Lưu ý, trong thời hạn chưa đủ 05 năm, kể từ thời điểm trả hết tiền mua, thuê mua nhà ở xã hội, nếu bên mua hoặc thuê mua có nhu cầu bán lại nhà ở xã hội thì chỉ được bán lại cho Nhà nước (trong trường hợp thuê mua nhà ở xã hội do Nhà nước đầu tư).
Hoặc bán lại cho chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội (trong trường hợp mua, thuê mua nhà ở xã hội được đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách).
Hoặc bán lại cho đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội theo quy định tại Điều 49 Luật Nhà ở 2014, với giá bán tối đa bằng giá bán nhà ở xã hội cùng loại tại cùng địa điểm, thời điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
Như vậy, người mua, thuê nhà ở xã hội không được mua bán, cho thuê, giao dịch dưới mọi hình thức trong thời hạn tối thiểu 05 năm kể từ ngày nhận nhà. Sau thời gian này thì được phép bán, cho thuê nếu có đầy đủ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
