Khi tham gia bảo hiểm xã hội, trong thời gian người lao động không có việc làm sẽ nhận được một khoản thu nhập – trợ cấp thất nghiệp để trang trải cuộc sống.
Tuy nhiên, có không ít người lại lạm dụng chế độ này để nhận tiền trợ cấp kể cả khi đã có việc làm.
Vậy trong trường hợp người lao động đã có việc làm mà vẫn nhận trợ cấp thất nghiệp thì có phải trả lại tiền trợ cấp thất nghiệp không?
Nhận trợ cấp thất nghiệp khi đã có việc làm mới có phải trả lại tiền không?
Căn cứ theo nội dung quy định tại Khoản 3 Điều 53 Luật việc làm 2013, người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp (sau gọi là TCTN) sẽ bị tam dừng hưởng TCTN khi thuộc 1 trong các trường hợp sau đây:
- Hết thời hạn hưởng TCTN;
- Tìm được việc làm mới;
- Thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an;
- Hưởng lương hưu hằng tháng;
- Sau 02 lần từ chối nhận việc làm do trung tâm dịch vụ việc làm nơi đang hưởng TCTN giới thiệu mà không có lý do chính đáng;
- Không thực hiện thông báo tìm kiếm việc làm hằng tháng trong 03 tháng liên tục;
- Ra nước ngoài định cư, đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng;
- Đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên;
- Bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi vi phạm pháp luật BHTN;
- Chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc;
- Bị tạm giam; chấp hành hình phạt tù;
- Bị tòa án tuyên bố mất tích;
- Chết.
Như vậy, trong trường hợp người lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp mà có việc làm mới, đã ký kết hợp đồng lao động/ hợp đồng làm việc chính thức sẽ bị tạm dừng hưởng trợ cấp thất nghiệp theo quy định. Thời gian hưởng bảo hiểm thất nghiệp còn lại (chưa hưởng) sẽ được bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp (sau gọi là BHTN) và làm căn cứ để tính thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp cho lần tiếp theo khi đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Trường hợp NLĐ đã nhận trợ cấp thất nghiệp trong khoảng thời gian đã có việc làm thì phải hoàn trả lại số tiền đã nhận sai quy định đó.
Sau khi hoàn trả lại số tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp sai quy định, NLĐ sẽ chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp, thì NLĐ được bảo lưu thời gian đóng BHTN. (Thời gian bảo lưu được tính bằng tổng thời gian đóng BHTN trừ đi thời gian đóng đã hưởng TCTN, theo nguyên tắc mỗi tháng đã hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ tương ứng 12 tháng đã đóng BHTN).
Xử lý đối với trường hợp có việc làm nhưng không thông báo
Hiện nay, rất nhiều trường hợp NLĐ khi đã có việc làm nhưng cố ý giấu không thông báo để được hưởng thêm trợ cấp thất nghiệp. Tuy nhiên, đây là hành vi vi phạm pháp luật, NLĐ bắt buộc phải trả lại tiền đã nhận sai quy định, hơn nữa còn có thể bị phạt vi phạm hành chính bởi theo quy định, khi tìm được việc làm mới, NLĐ có trách nhiệm thông báo với trung tâm dịch vụ việc làm nơi đang hưởng trợ cấp để làm thủ tục chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Cụ thể, theo quy định tại khoản 1 Điều 40 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, người lao động sẽ bị phạt tiền từ 1 - 2 triệu đồng đối với các hành vi vi phạm liên quan đến chế độ của BHTN như:
- Kê khai không đúng sự thật hoặc sửa chữa, tẩy xóa làm sai sự thật những nội dung có liên quan đến việc đóng, hưởng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;
- Không thông báo với Trung tâm dịch vụ việc làm theo quy định khi người lao động có việc làm trong thời hạn 15 ngày làm việc, kể từ ngày nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp;
- Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp không thông báo theo quy định với Trung tâm dịch vụ việc làm khi thuộc một trong các trường hợp sau đây: có việc làm; thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an; hưởng lương hưu hằng tháng; đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên.
Trường hợp NLĐ cố tình vi phạm, không chấp hành quy định của pháp luật và không chịu hoàn trả tiền trợ cấp thất nghiệp mà NLĐ đã hưởng sai, cũng không thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính thì cơ quan BHXH sẽ chuyển hồ sơ về việc vi phạm của NLĐ sang cơ quan có thẩm quyền để xử lý, giải quyết theo đúng quy định của pháp luật.
Như vậy, NLĐ cần lưu ý thời điểm khai báo về tình hình tìm việc của mình hàng tháng theo lịch hẹn từ trung tâm BHTN để không bị ngừng trợ cấp thất nghiệp hoặc tránh bị phạt nếu đã tìm được việc làm mới.
