Nhà ở thuộc quyền sở hữu của nhà nước là loại hình bất động sản đặc thù được cấp quyền sử dụng đối với một số đối tượng nhất định nhằm hỗ trợ các đối tượng thuộc diện chính sách cho thuê mua nhà ở của nhà nước.
Trong trường hợp đã thuê nhà ở của nhà nước mà đáo hạn hợp đồng hoặc không đáp ứng đủ yêu cầu cho thuê thì có bị nhà nước thu hồi quyền sử dụng nhà ở?
1. Đối tượng được thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước
Người muốn mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước căn cứ Điều 82 Luật Nhà ở 2014 quy định điều kiện được thuê, thuê mua, mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước bào gồm các đối tượng sau:
(1) Những ai được thuê, thuê mua, mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước
- Đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 32 và khoản 9 Điều 49 Luật Nhà ở 2014 chỉ được thuê nhà ở đơn cử như cán bộ, chiến sĩ, viên chức có hoàn cảnh khó khăn, vùng sâu, vùng xa và học sinh, sinh viên các trường được sử dụng nhà ở trong thời gian học tập.
- Đối tượng quy định tại các khoản 1, 4, 5, 6, 7, 8 và 10 Điều 49 Luật Nhà ở 2014 được xem xét giải quyết cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội.
- Hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở. Nếu chưa được thuê, thuê mua, mua nhà ở xã hội thì được giải quyết thuê, thuê mua, mua nhà ở để phục vụ tái định cư.
- Nhà ở cũ được đầu tư xây dựng bằng vốn ngân sách nhà nước hoặc có nguồn gốc từ vốn ngân sách nhà nước hoặc được xác lập thuộc sở hữu nhà nước và đang cho hộ gia đình, cá nhân thuê theo quy định của pháp luật về nhà ở được giải quyết cho thuê hoặc mua nhà ở đó.
(2) Điều kiện được thuê, thuê mua, mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước
- Cán bộ, chiến sĩ, viên chức có hoàn cảnh khó khăn, vùng sâu, vùng xa được thuê nhà ở công vụ phải đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 2 Điều 32 Luật Nhà ở 2014.
- Đối tượng được thuê, thuê mua nhà ở xã hội phải đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 51 Luật Nhà ở 2014; nếu là đối tượng quy định tại khoản 10 Điều 49 Luật Nhà ở 2014thì còn phải thuộc diện chưa được bố trí nhà ở, đất ở tái định cư.
- Đối tượng được thuê, thuê mua, mua nhà ở để phục vụ tái định cư phải thuộc diện bị thu hồi đất, giải tỏa nhà ở theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và chưa được thuê, thuê mua, mua nhà ở xã hội.
- Đối tượng được thuê hoặc mua nhà ở cũ phải đang thực tế sử dụng nhà ở đó và có nhu cầu thuê hoặc mua nhà ở này.
2. Thu hồi nhà ở thuộc sở hữu nhà nước
Theo Điều 84 Luật Nhà ở 2014 quy định các trường hợp nhà nước sẽ thu hồi nhà ở thuộc quyền sở hữu khi cho thuê, thuê mua, mua nhà ở được thực hiện như sau:
- Bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng hoặc không đủ điều kiện.
- Hết thời hạn thuê theo hợp đồng mà bên thuê không còn nhu cầu thuê tiếp hoặc khi hai bên thỏa thuận chấm dứt hợp đồng thuê, thuê mua nhà ở.
- Bên thuê, bên thuê mua trả lại nhà ở đang thuê, thuê mua.
- Bên thuê không còn đủ điều kiện được thuê nhà ở.
- Bên thuê chết hoặc có tuyên bố mất tích của Tòa án mà không có ai đang cùng sinh sống; trường hợp thuê nhà ở công vụ thì khi người được thuê nhà ở công vụ chết hoặc có tuyên bố mất tích của Tòa án.
- Bên thuê, thuê mua nhà ở không nộp tiền thuê nhà ở từ 03 tháng trở lên mà không có lý do chính đáng.
- Nhà ở cho thuê, cho thuê mua thuộc diện phải phá dỡ để cải tạo, xây dựng lại theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Bên thuê, bên thuê mua sử dụng nhà ở không đúng mục đích như đã thỏa thuận trong hợp đồng thuê nhà ở hoặc tự ý chuyển đổi, bán, cho thuê lại, cho mượn nhà ở hoặc tự ý đục phá, cơi nới, cải tạo, phá dỡ nhà ở đang thuê, thuê mua.
Người đang thuê, thuê mua nhà ở thuộc diện bị thu hồi theo quy định nêu trên phải bàn giao lại nhà ở cho đơn vị được giao quản lý nhà ở.
Trường hợp không bàn giao lại nhà ở thì cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà ở quyết định cưỡng chế thu hồi.
UBND tỉnh có trách nhiệm tổ chức cưỡng chế thu hồi nhà ở này trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày ban hành quyết định cưỡng chế thu hồi.
Như vậy, trường hợp đối tượng thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước mà hết hạn thuê nhưng không gia hạn sử dụng thêm hoặc không còn đủ điều kiện để thuê thì phải bàn giao lại cho cơ quan có thẩm quyền quản lý, trường hợp không trả nhà có thể thực hiện cưỡng chế.
