Mâm ngũ quả và ý nghĩa

Chúng ta thường Ngày Tết, hầu như trên bàn thờ tổ tiên nhà nào cũng trưng một mâm ngũ quả, vừa đẹp mắt vừa hàm ý những điều ước nguyện của gia chủ trong năm mới sắp tới.

Chính vì vậy, mâm ngũ quả trên bàn thờ nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển.

Điểm qua các loại trái cây trong mâm ngũ quả:

Mãng cầu: tượng trưng cho việc cầu được ước thấy

Dừa (phát âm giống như “vừa”): ước mong mọi thứ vừa đủ

Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

Nguồn: 24h.com.vn

Trên đây chỉ là mâm ngũ quả theo văn hóa MIỀN NAM thôi, còn theo văn hóa miền Bắc và miền Trung sẽ khác miền Nam nhiều.

MIỀN BẮC:

Mâm ngũ quả gồm: Chuối, bưởi, đào, hồng, quýt

Trong đó:

- Chuối: tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che.

- Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng

- Đào: thể hiện sự thăng tiến

- Hồng, Quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt

MIỀN TRUNG:

Là nơi thường gánh chịu nhiều hậu quả thiên tai nhất, nên người miền Trung thường không quá câu nệ hình thức ý nghĩa của mâm ngũ quả, nên nói chung là có gì thì chưng nấy.

Mặt khác, đây là nơi giao thoa giữa miền Bắc và miền Nam, nên việc bày biện mâm ngũ quả có phần giống với 2 miền nêu trên. 

Tôi được biết theo tục cổ truyền, mâm ngũ quả phải là 5 loại trái cây không có hạt. Còn bây giờ thì người bầy mâm ngũ quả không còn chú trọng đến tục đó nữa mà chú trọng đến vấn đề như các bạn đã nêu. Mà cũng có trường hợp bầy nhiều hơn 5 loại quả, miễn sao nhìn đẹp và theo ý quan niệm chủ chủ nhân.

Từ nhỏ đến lớn mỗi lần Tết đến nhà tôi lại trưng mâm ngũ quả gồm các trái: mãng cầu, dừa, xoài, đu đủ, thơm. Với một mâm ngũ quả như vậy nhà tôi cầu mong một năm mới sẽ tốt lành, vạn sự đại phúc. Mâm ngũ quả là một nét truyền thống không thể thiếu đối với tết cổ truyền dân tộc Việt.

mỗi vùng mỗi miền lại có cách bày, cách cúng mâm ngũ quả khác nhau, ở trong miền nam không có chưng chuối, còn ở miền trung thì việc xuất hiện chuối trên bàn thờ là chuyện hết sức bình thường, mỗi vùng một tập tục khác nhau.

Sắp đến Tết rồi, không khí đang dần tăng lên từng ngày. Dịp Tết mỗi vùng miền có bản sắc khác nhau nhưng mình thấy ở đâu cũng có chưng mâm ngũ quả để cúng tổ tiên đón giao thừa cả. Mâm ngũ quả là mâm quả gồm 5 loại khác nhau, mỗi loại tượng trưng cho một ước nguyện của gia chủ, thông qua tên gọi và màu sắc. Ngoài ra, “ngũ” còn thể hiện ước muốn của người Việt đạt được ngũ phúc lâm môn: Phúc, quý, thọ, khang, ninh. Đúng là nhìn nó đơn giản vậy thôi chứ ý nghĩa nó mang lại rất lớn đối với niềm tin của mỗi người Việt.

Chưng bày mâm ngũ quả trên bàn thờ của gia đình trong những ngày Tết mang ý nghĩa giữ gìn bản sắc văn hóa độc đáo của dân Việt. Chính vì vậy, người dân Việt dù ở phương trời nào, đến ngày Tết cổ truyền vẫn không bỏ qua tục lệ này, như một sự nhắc nhở, cho bản thân và cho con cháu, về cội nguồn của mình.

Tứ quả: là mãng cầu, quả dừa, quả đu đủ, quả xoài (cầu -vừa -đủ -sài)

Ngũ quả: là mãng cầu, quả chôm chôm, quả dừa, quả đu đủ, quả xoài (cầu- chôm -vừa -đủ -sài)

Lục quả: là mãng cầu, quả bơm, quả vú sữa, quả dừa, quả đu đủ, quả xoài (cầu- bơm -vú -vừa -đủ -sài)

còn mình chọn: Cầu - Sài - Líp - Baga

Mỗi vùng miền mỗi khác về mâm ngũ quả ngày Tết. Mình thấy thực ra là quả gì cũng không quan trọng, quan trọng là tấm lòng của người bày và tấm lòng của gia chủ. Người miền Bắc thì chuộng chuối và bòng la hai loại không thể thiếu trên bàn thờ, còn miền Nam và miền Trung thì lại khác. Mỗi nơi mỗi phong tục.

Tết ngày nay dường như càng ngày càng mờ dần và không còn không khí như trước. Bản thân mình thấy vậy và thực sự mình cũng không biết vì sao Tết của chúng ta ngày càng nhạt dần nữa???

Nếu căn cứ theo màu sắc trong triết lý phương Đông thì mâm ngũ quả phải có 5 loại quả với 5 màu khác nhau: xanh (hành mộc), màu vàng (hành thổ), màu đỏ (hành hỏa), màu trắng (hành kim), màu đen (hành thủy).

Mâm ngũ quả làm cho quang cảnh Tết và không gian thờ cúng thêm ấm áp, rực rỡ mà còn chứa đựng ước vọng của con người.

Theo các nhà văn hóa, mâm ngũ quả ngày Tết để dâng cúng tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành trong gia sự. Chắc hẳn gia đình mỗi người chúng ta, khi tết đến ai ai trong nhà cũng có một mâm hoa quả để trưng tết

Mâm ngũ quả cũng thể hiện cho 5 yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ đã cấu thành nên vũ trũ trong quan niệm của người Việt nói riêng và của văn hóa Á Đông nói chung. Ông cha ta chọn 5 loại trái cây để cúng đêm Giao thừa là ngụ ý rằng: Những sản vật này được kết tinh từ công sức, mồ hôi, nước mắt của con người lao động kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng.

Màu sắc của mâm ngũ quả thường hay tuân theo ngũ hành.Các loại quả dùng thường mang các sắc màu theo quan niệm là có tính may mắn: Đỏ (may mắn phú quý), Vàng (sung túc)

Sau đây là ý nghĩa của các loại quả thường dùng để này mâm ngũ quả trong ngày Tết:

Chuối: Tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che.

Phật thủ: Bàn tay phật che chở cho cả gia đình.

Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.

Quả lê hoặc dưa lê: Tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến.

Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.

Lê Vị ngọt thanh, ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

Táo: Phú quý, giàu sang.

Thanh long : Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

Quả trứng gà: Lộc trời cho.

Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Tham khảo: Báo Lao động