Điều 190 và Điều 248 Luật Đất đai 2024, là hai Điều có hiệu lực thi hành sớm từ 01/04/2024. Tại đây, Điều 248 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lâm Nghiệp 2017. Đáng chú ý trong đó là quy định lại nguyên tắc giao, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng rừng.
(1) Sửa đổi nguyên tắc giao, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng rừng
Theo Điều 12 Luật Lâm nghiệp 2017 quy định về nguyên tắc giao rừng, cho thuê rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, thu hồi rừng như sau:
“1. Phù hợp với quy hoạch lâm nghiệp cấp quốc gia, quy hoạch sử dụng đất; diện tích rừng hiện có tại địa phương.
2. Không chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên sang mục đích khác, trừ dự án quan trọng quốc gia; dự án phục vụ quốc phòng, an ninh quốc gia; dự án cấp thiết khác được Chính phủ phê duyệt.
3. …”
Sang đến Điều 248 Luật Đất đai 2024, nội dung này được điều chỉnh thành không chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên sang mục đích khác. Ngoại trừ các dự án sau đây:
- Dự án quan trọng quốc gia;
- Dự án phục vụ quốc phòng, an ninh;
- Dự án cấp thiết khác theo tiêu chí do Chính phủ quy định.
Đồng thời, việc chuyển mục đích sử dụng cũng cần phải phù hợp với quy hoạch lâm nghiệp cấp quốc gia hoặc quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch sử dụng đất cấp huyện.
Theo đó, có thể thấy, việc sửa đổi, bổ sung này của Luật Đất đai 2024 nhằm tháo gỡ rào cản trong thực thi chính sách liên quan đến thẩm quyền chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, kế hoạch giao rừng, cho thuê rừng.
(2) Bổ sung thêm thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh, huyện
Trước đây, thẩm quyền của UBND cấp huyện trong việc giao rừng, cho thuê rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, thu hồi rừng được quy định tại Khoản 2 Điều 23 Luật Lâm nghiệp 2017 như sau:
- Giao rừng, cho thuê rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, thu hồi rừng đối với hộ gia đình, cá nhân.
- Giao rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, thu hồi rừng đối với cộng đồng dân cư.
Tại Luật Đất đai 2024, nội dung này đã được sửa đổi, bổ sung lại. Theo đó, tách trường hợp thu hồi rừng thành một khoản riêng với nội dung:
“Thu hồi rừng đối với trường hợp thu hồi đất có rừng thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân cấp huyện theo quy định của Luật Đất đai.”
Bởi theo Luật Đất đai 2024 thì trong thẩm quyền được quy định, UBND cấp huyện được quyền ra quyết định thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia.
Bên cạnh đó, tại Điều 248 Luật Đất đai 2024 cũng sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền của UBND cấp tỉnh từ “Giao rừng, cho thuê rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, thu hồi rừng đối với tổ chức” thành “Giao rừng, cho thuê rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, thu hồi rừng đối với tổ chức, trừ trường hợp quy định tại điểm c khoản 2 Điều này”
(3) Bổ sung thêm đối tượng được giao rừng phòng hộ không thu tiền sử dụng
Cụ thể, theo Khoản 2 Điều 16 Luật Lâm nghiệp 2017, có tất cả là 04 đối tượng được Nhà nước giao rừng phòng hộ không thu tiền sử dụng rừng bao gồm:
- Ban quản lý rừng phòng hộ, đơn vị vũ trang đối với rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng phòng hộ biên giới; rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay; rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển.
- Tổ chức kinh tế đối với rừng phòng hộ xen kẽ trong diện tích rừng sản xuất của tổ chức đó.
- Hộ gia đình, cá nhân cư trú hợp pháp trên địa bàn cấp xã nơi có rừng phòng hộ đối với rừng phòng hộ đầu nguồn; rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay; rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển.
- Cộng đồng dân cư cư trú hợp pháp trên địa bàn cấp xã nơi có rừng phòng hộ đối với rừng phòng hộ đầu nguồn; rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay; rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển; rừng bảo vệ nguồn nước của cộng đồng dân cư đó.
Luật Đất đai đã bổ sung thêm 01 đối tượng là Ban quản lý rừng đặc dụng đối với rừng phòng hộ xen kẽ trong diện tích rừng đặc dụng vào diện được nhà nước giao rừng phòng hộ không thu tiền sử dụng rừng.
Bên cạnh đó, còn có những sửa đổi, bổ sung khác liên quan đến nội dung của các Điều 14, 15, 19, 53,...Luật Lâm nghiệp 2017, xem chi tiết tại Điều 248 Luật Đất đai 2024.
