Khi phát hành một cuốn sách hay một tác phẩm, tài liệu thì cần phải thực hiện thông qua nhà xuất bản. Bên cạnh đó, pháp luật quy định một số tài liệu được phát hành nhưng không cần phải thông qua nhà xuất bản.
Những tài liệu được xuất bản không thực hiện qua nhà xuất bản
Tại Điều 25 Luật xuất bản 2012 quy định về cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh. Theo đó, tài liệu không kinh doanh được xuất bản không thực hiện qua nhà xuất bản.
Tài liệu không kinh doanh được xác định là những xuất bản phẩm không dùng để mua, bán.
Tại Điều 12 Nghị định 195/2013/NĐ-CP quy định tài liệu không kinh doanh được cấp giấy phép xuất bản bao gồm:
- Tài liệu tuyên truyền, cổ động phục vụ nhiệm vụ chính trị, các ngày kỷ niệm lớn và các sự kiện trọng đại của đất nước;
- Tài liệu hướng dẫn học tập và thi hành chủ trương đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước;
- Tài liệu hướng dẫn các biện pháp phòng chống thiên tai, dịch bệnh và bảo vệ môi trường;
- Kỷ yếu hội thảo, hội nghị, ngành nghề của các cơ quan, tổ chức Việt Nam;
- Tài liệu giới thiệu hoạt động của các cơ quan, tổ chức nước ngoài đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam;
- Tài liệu lịch sử đảng, chính quyền địa phương; tài liệu phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương sau khi có ý kiến của tổ chức đảng, cơ quan cấp trên.
Thẩm quyền cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh
- Việc xuất bản tài liệu không kinh doanh mà không thực hiện qua nhà xuất bản thì phải được cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản sau đây cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh:
+ Bộ Thông tin và Truyền thông cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh của cơ quan, tổ chức ở trung ương và tổ chức nước ngoài;
+ Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh của cơ quan, tổ chức khác có tư cách pháp nhân, chi nhánh, văn phòng đại diện tại địa phương của cơ quan, tổ chức ở trung ương.
- Tài liệu không kinh doanh phải phù hợp chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức đề nghị cấp giấy phép xuất bản.
- Đối với tài liệu của các đơn vị quân đội nhân dân, công an nhân dân, cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản cấp giấy phép xuất bản sau khi có ý kiến của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an hoặc cơ quan được Bộ Quốc phòng, Bộ Công an ủy quyền.
Thủ tục đề nghị cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh
Thủ tục được hướng dẫn tại Điều 10 Thông tư 01/2020/TT-BTTTT, Khoản 3 Điều 1 Thông tư 23/2023/TT-BTTTT như sau:
- Cơ quan, tổ chức đề nghị cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh lập hồ sơ gửi cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản và nộp phí thẩm định nội dung tài liệu để cấp giấy phép.
- Hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh nộp trực tiếp hoặc nộp qua dịch vụ bưu chính hoặc qua hệ thống dịch vụ công trực tuyến đến Cục Xuất bản, In và Phát hành hoặc Sở.
Trường hợp nộp hồ sơ qua mạng Internet: Nộp qua cổng dịch vụ công trực tuyến phải có chứng thư số của người đứng đầu cơ quan, tổ chức đề nghị cấp phép để xác nhận trên toàn bộ hồ sơ; nộp qua Email phải là bản quét (scan) từ bản giấy có định dạng không cho phép can thiệp, sửa đổi có chữ ký, đóng dấu như bản giấy và thực hiện theo hướng dẫn trên Cổng thông tin điện tử của Cục Xuất bản, In và Phát hành hoặc Sở về cung cấp dịch vụ công trực tuyến.
- Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động xuất bản phải cấp giấy phép xuất bản, đóng dấu vào ba bản thảo tài liệu và lưu lại một bản, hai bản trả lại cho tổ chức đề nghị cấp phép; trường hợp không cấp giấy phép phải có văn bản trả lời nêu rõ lý do.
Hồ sơ bao gồm:
- Đơn đề nghị cấp giấy phép;
- Hai (02) bản thảo tài liệu in trên giấy có đóng dấu của cơ quan, tổ chức đề nghị cấp giấy phép xuất bản tại trang đầu và giáp lai giữa các trang bản thảo hoặc một (01) bản thảo lưu trong thiết bị lưu trữ điện tử với định dạng không cho phép can thiệp, sửa đổi; trường hợp tài liệu không kinh doanh xuất bản dạng điện tử thì nộp một (01) bản thảo điện tử có chữ ký số của thủ trưởng cơ quan, tổ chức đề nghị cấp phép xuất bản;
Đối với tài liệu bằng tiếng nước ngoài, tiếng dân tộc thiểu số Việt Nam phải kèm theo bản dịch tiếng Việt có đóng dấu của cơ quan, tổ chức đề nghị cấp giấy phép xuất bản.
Như vậy, đối với dạng tài liệu không kinh doanh được liệt kê như trên, đơn vị không phải phát hành thông qua nhà xuất bản nhưng cần phải xin giấy phép xuất bản.
Cơ quan, tổ chức được cấp giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh chịu trách nhiệm trước pháp luật về tài liệu được xuất bản; có trách nhiệm thực hiện đúng giấy phép xuất bản được cấp; bảo đảm nội dung tài liệu xuất bản đúng với bản thảo tài liệu được cấp giấy phép; Thực hiện ghi thông tin trên xuất bản phẩm; thực hiện việc sửa chữa, đình chỉ phát hành, thu hồi hoặc tiêu hủy đối với tài liệu xuất bản khi có yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Ngoài ra còn phải có trách nhiệm nộp lưu chiểu tài liệu và nộp cho Thư viện Quốc gia Việt Nam theo quy định pháp luật.
