Trong quá trình thực tế tiếp xúc mình thấy một số trường hợp khi giao dịch bên bán xuất hóa đơn lớn hơn 20 triệu cho bên mua, bên mua thanh toán bằng tiền mặt và không lấy hóa đơn. Ở đây, hành vi trên đối với người bán sẽ không có vấn đề gì nghiêm trọng xảy ra nhưng sẽ gây rất nhiều rủi ro cho bên mua.
Theo đó, về nguyên tắc, nếu bán hàng hóa từ 200.000 đồng trở lên, nếu người mua không lấy hóa đơn thì mình vẫn phải xuất hóa đơn bình thường và ghi rõ là "người mua không lấy hóa đơn" (Căn cứ theo Điểm b Khoản 7 Điều 3 Thông tư 26/2015/TT-BTC). Việc mua hàng hóa không có hóa đơn và thanh toán bằng tiền mặt trong trường hợp này thì sẽ khiến cho phần chi phí của bên mua không được xem là chi phí hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN và không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào đối với bên mua theo quy định.
- Điều 4 Thông tư 96/2015/TT-BTC (nội dung sửa đổi Điều 6 Thông tư 78/2014/TT-BTC):
"Điều 6. Các khoản chi được trừ và không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế
1. Trừ các khoản chi không được trừ nêu tại Khoản 2 Điều này, doanh nghiệp được trừ mọi khoản chi nếu đáp ứng đủ các điều kiện sau:
a) Khoản chi thực tế phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
b) Khoản chi có đủ hoá đơn, chứng từ hợp pháp theo quy định của pháp luật.
c) Khoản chi nếu có hoá đơn mua hàng hoá, dịch vụ từng lần có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên (giá đã bao gồm thuế GTGT) khi thanh toán phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.
Chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt thực hiện theo quy định của các văn bản pháp luật về thuế giá trị gia tăng."
- Khoản 10 Điều 1 Thông tư 26/2015/TT-BTC (nội dung sửa đổi Điều 15 Thông tư 219/2013/TT-BTC):
"Điều 15. Điều kiện khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào
...
2. Có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào (bao gồm cả hàng hóa nhập khẩu) từ hai mươi triệu đồng trở lên, trừ các trường hợp giá trị hàng hóa, dịch vụ nhập khẩu từng lần có giá trị dưới hai mươi triệu đồng, hàng hóa, dịch vụ mua vào từng lần theo hóa đơn dưới hai mươi triệu đồng theo giá đã có thuế GTGT và trường hợp cơ sở kinh doanh nhập khẩu hàng hóa là quà biếu, quà tặng của tổ chức, cá nhân ở nước ngoài.
Chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt gồm chứng từ thanh toán qua ngân hàng và chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt khác hướng dẫn tại khoản 3 và khoản 4 Điều này."
Do đó, nếu bên mua có hành vi nêu trên thì trong trường hợp là cá nhân không sản xuất, kinh doanh trên mặt hàng đó thì khi không nhận hóa đơn và trả tiền mặt sẽ không bị ảnh hưởng do họ là chủ thể tiêu dùng cuối cùng. Còn nếu là chủ thể có hoạt động sản xuất, kinh doanh trên hàng hóa đó thì việc làm như trên sẽ khiến họ không được khấu trừ thuế GTGT cũng như được ghi nhận chi phí đầu vào khi xác định chi phí hợp lý tính thuế TNDN.
