Giới hạn phòng vệ chính đáng

Căn cứ Điều 22 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017 quy định như sau:

“Điều 22. Phòng vệ chính đáng

1. Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.

Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.

2. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.

Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.”

Theo quy định trên, phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả cần thiết khi bị người khác xâm phạm về tính mạng sức khỏe, nhằm mục đích bảo vệ các lợi ích hợp pháp, đồng thời ngăn chặn hành vi tấn công bằng cách gây thiệt hại cho người có hành vi tấn công. Tuy nhiên hành vi chống trả không được vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.

Hiện nay, pháp luật chưa quy định cụ thể thế nào là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng nhưng khi xem xét một cách toàn diện tình tiết của vụ án, đặc biệt là tâm lý, thái độ của người phòng vệ khi xảy ra vụ việc để xác định hành vi phòng vệ chính đáng có vượt quá giới hạn không.

Hành vi phòng vệ chính đáng phải đảm bảo 02 điều kiện sau:

Thứ nhất, hành vi tấn công của người có hành vi vi phạm phải là đang hiện hữu xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, tổ chức, quyền và lợi ích chính đáng của công dân.

Thứ hai, người phòng vệ có sự chống trả một cách cần thiết nhưng phải phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công.

Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng được coi là một trong những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 51 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi 2017.

Chào bạn, cám ơn bạn vì bài viết chia sẻ, mình xin bổ sung, góp ý thêm một số điều như sau:

Căn cứ Điều 126 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi 2017 quy định:

"Điều 126. Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội

1. Người nào giết người trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội đối với 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm."

Đồng thời, Điều 136 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi 2017 quy định:

"Điều 136. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Đối với 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên.

3. Phạm tội dẫn đến chết người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm."

Như vậy, khi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng thì có thể bị phạt tù hoặc phạt tiền theo như quy định bên trên, tùy thuộc vào mức độ gây hại.

Mình cám ơn bạn đã chia sẻ thông tin. Việc phòng vệ chính đáng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chính bản thân, người khác hoặc của cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, nếu phòng vệ chính đáng vượt quá mức cần thiết thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm theo quy định pháp luật. Theo đó, tại điều 136 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 quy định hình phạt đối với tự vệ vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, cụ thể:

“Điều 136. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Đối với 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên.

3. Phạm tội dẫn đến chết người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.”