Việc tranh chấp lối đi chung thường diễn ra ở những hộ gia đình có nhà ở liền kề với nhau trong cùng hẻm, con phố. Dù vậy, nhiều hộ gia đình tranh chấp lối đi chung ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Vậy xử lý tranh chấp lối đi chung thế nào?
1. Tranh chấp lối đi chung là gì?
Lối đi chung hiện nay chưa được quy định cụ thể trong văn bản pháp luật nào. Dù vậy có thể có thể hiểu lối đi chung là phần diện tích đất được cắt ra để các chủ sử dụng đất sử dụng làm lối đi ra đường giao thông công cộng. Hiện nay, Điều 254 Bộ luật Dân sự 2015 chỉ quy định quyền về lối đi qua như sau:
- Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.
- Lối đi được mở trên bất động sản liền kề nào mà được coi là thuận tiện và hợp lý nhất, có tính đến đặc điểm cụ thể của địa điểm, lợi ích của bất động sản bị vây bọc và thiệt hại gây ra là ít nhất cho bất động sản có mở lối đi.
- Chủ sở hữu bất động sản hưởng quyền về lối đi qua phải đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu hưởng quyền, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Đồng thời, vị trí, giới hạn chiều dài, chiều rộng, chiều cao của lối đi do các bên thỏa thuận, bảo đảm thuận tiện cho việc đi lại và ít gây phiền hà cho các bên; nếu có tranh chấp về lối đi thì có quyền yêu cầu Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác xác định.
Do đó, trường hợp mà các bên có chung một lối đi qua từ trước mà không xác định được ai là người sở hữu lối đi đó thì sẽ xảy ra tranh chấp lối đi chung. Ngoài ra, việc tranh chấp lối đi chung không chỉ xuất phát từ việc mở lối đi chung mà còn do lấn chiếm giữa các chủ sử dụng đất liền kề với nhau mà không hề có sự thỏa thuận.
2. Tranh chấp sở hữu lối đi chung có được kiện thẳng ra Tòa không?
Theo khoản 24 Điều 3 Luật Đất đai 2013 quy định tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.
Do đó, tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP quy định đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất mà chưa được hòa giải tại UBND xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp theo quy định tại Điều 202 Luật Đất đai 2013 thì được xác định là chưa có đủ điều kiện khởi kiện quy định tại điểm b khoản 1 Điều 192 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Đối với tranh chấp khác liên quan đến quyền sử dụng đất như: tranh chấp về giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất, chia tài sản chung của vợ chồng là quyền sử dụng đất,... thì thủ tục hòa giải tại UBND xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp không phải là điều kiện khởi kiện vụ án.
Vì thế, trường hợp tranh chấp lối đi chung phải được giải quyết qua con đường thỏa thuận trước tiên và được nhà nước khuyến khích, theo quy định trên thì các bên có thể đến UBND xã nơi tranh chấp. Sau khi không đi đến thỏa thuận cuối thì mới giải quyết qua con đường tố tụng.
3. Giải quyết tranh chấp lối đi chung bằng việc hòa giải thế nào?
Các bên có tranh chấp lối đi chung thực hiện giải quyết qua 2 con đường hòa giải là tự hòa giải ở cơ sở và hòa giải ở UBND xã nơi xảy ra tranh chấp.
- Tự hòa giải ở cơ sở (không bắt buộc)
Nhà nước ưu tiên, khuyến khích các bên tranh chấp đất đai cùng nhau ngồi lại thỏa thuận hướng giải quyết tranh chấp để tránh xảy ra tốn kém, mất thời gian. Nhưng phương án này không bắt buộc phải thực hiện nên các bên có thể bỏ qua tùy thuộc vào thiện chí giữa các bên (khoản 1 Điều 202 Luật Đất đai 2013).
- Hòa giải tại UBND xã (bắt buộc)
Trường hợp các bên không thể đi đến kết luận cuối thông qua việc tự hòa giải thì gửi đơn đến UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp.(khoản 2 Điều 202 Luật Đất đai 2013).
Nếu các bên không phải thông qua con đường tố tụng tại Tòa án mà đạt được thỏa thuận lối đi chung thì có thể làm giấy cam kết lối đi chung nhằm có văn bản ghi nhận lại thỏa thuận cam kết để tránh xảy ra tranh chấp, phát sinh về sau nữa.
tải Mẫu giấy cam kết lối đi chung 