Hình thức mua sắm trực tiếp được pháp luật cho phép áp dụng trong một số trường hợp cụ thể. Vậy, điều kiện nào để một gói thầu được phép áp dụng hình thức mua sắm trực tiếp?
(1) Điều kiện được áp dụng hình thức mua sắm trực tiếp đối với gói thầu mua sắm hàng hóa là gì?
Hình thức mua sắm trực tiếp là một trong các hình thức lựa chọn nhà thầu được quy định tại Điều 20 Luật Đấu thầu 2023.
Theo đó, hình thức mua sắm trực tiếp được áp dụng đối với gói thầu mua sắm hàng hóa tương tự thuộc dự án, dự toán mua sắm của cùng một chủ đầu tư hoặc chủ đầu tư khác tuy nhiên cần đảm bảo đáp ứng được các điều kiện theo quy định pháp luật về đấu thầu (khoản 1 Điều 25 Luật Đấu thầu 2023)
Căn cứ theo khoản 2 Điều 25 Luật Đấu thầu 2023, nhà đầu tư chỉ được thực hiện hình thức mua sắm trực tiếp khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
- Nhà thầu đã trúng thầu thông qua đấu thầu rộng rãi hoặc đấu thầu hạn chế và đã ký hợp đồng thực hiện gói thầu trước đó
- Chủ đầu tư chỉ được áp dụng mua sắm trực tiếp một lần đối với các loại hàng hóa thuộc gói thầu và khối lượng từng hạng mục công việc nhỏ hơn 130% so với khối lượng hạng mục tương ứng thuộc gói thầu đã ký hợp đồng trước đó, không bao gồm khối lượng của tùy chọn mua thêm (nếu có)
- Đơn giá của các phần việc thuộc gói thầu áp dụng mua sắm trực tiếp không được vượt đơn giá của các phần việc tương ứng thuộc gói thầu tương tự đã ký hợp đồng trước đó, đồng thời, phù hợp với giá thị trường tại thời điểm hoàn thiện hợp đồng;
- Thời gian từ khi ký hợp đồng của gói thầu trước đó đến ngày phê duyệt kết quả mua sắm trực tiếp không quá 12 tháng.
Có thể thấy, hình thức mua sắm trực tiếp là một công cụ hữu ích trong quá trình mua sắm hàng hóa, giúp rút ngắn được thời gian , giảm chi phí, đảm bảo chất lượng cho gói thầu, tuy nhiên, nếu lạm dụng hình thức này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
Do đó, hình thức mua sắm trực tiếp chỉ được áp dụng khi nhà đầu tư đáp ứng đầy đủ các điều kiện cụ thể, các điều kiện này không chỉ tạo ra khuôn khổ pháp lý cho việc mua sắm trực tiếp mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong hoạt động đấu thầu.
(2) Nhà thầu trước đó không có khả năng tiếp tục thực hiện gói thầu mua sắm trực tiếp thì xử lý thế nào?
Theo quy định tại khoản 3 Điều 25 Luật Đấu thầu 2023, trường hợp nhà thầu thực hiện hợp đồng trước đó không có khả năng tiếp tục thực hiện gói thầu mua sắm trực tiếp thì được áp dụng mua sắm trực tiếp đối với nhà thầu khác nếu nhà thầu đó đáp ứng đủ các yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm, kỹ thuật và giá theo hồ sơ mời thầu và kết quả lựa chọn nhà thầu trước đó.
Như vậy, trong trường hợp nhà thầu đã thực hiện hợp đồng trước đó không thể tiếp tục thực hiện gói thầu mua sắm trực tiếp, chủ đầu tư có quyền lựa chọn nhà thầu khác để thực hiện gói thầu này. Tuy nhiên, nhà thầu mới phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm, kỹ thuật và giá cả theo hồ sơ mời thầu và kết quả lựa chọn nhà thầu trước đó.
Việc yêu cầu nhà thầu mới phải đáp ứng các tiêu chí tương tự như nhà thầu trước đó giúp đảm bảo rằng gói thầu vẫn được thực hiện bởi những nhà thầu có năng lực và kinh nghiệm phù hợp, tránh rủi ro về chất lượng công việc.
Quy định về việc cho phép mua sắm trực tiếp từ nhà thầu khác khi nhà thầu trước đó không thể tiếp tục thực hiện gói thầu là một bước đi hợp lý nhằm bảo đảm tiến độ và chất lượng của dự án.
Điều này không chỉ giúp duy trì tính liên tục trong quá trình thực hiện mà còn đảm bảo rằng các nhà thầu được lựa chọn đều có đủ năng lực và kinh nghiệm, góp phần nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong hoạt động đấu thầu.
