Cha mẹ phải chịu trách nhiệm như thế nào nếu để con rơi lầu chung cư?
Vụ việc cháu bé rơi từ tầng 12 ở một chung cư tại Hà Nội may mắn thoát chết vì được người đàn ông tốt bụng đỡ được đang làm cộng đồng mạng hết sức quan tâm. Ngoài niềm vui khi biết được cháu bé không gặp nguy hiểm về tính mạng, nhiều người đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của cha mẹ, người thân cháu bé này khi để xảy ra vụ việc.
Giả sử cháu bé ngã xuống lầu và tử vong, liệu cha mẹ, người quản lý cháu có phải chịu trách nhiệm gì hay không?
Quyền được sống của trẻ em và nghĩa vụ của người lớn
Tại Điều 12 Luật trẻ em 2016, Nhà nước quy định về Quyền sống của Trẻ em như sau:
"Trẻ em có quyền được bảo vệ tính mạng, được bảo đảm tốt nhất các Điều kiện sống và phát triển."
Chính vì vậy, theo Điều 6 Luật này, hành vi đầu tiên bị Nghiêm cấm đối với trẻ em là:
"1. Tước đoạt quyền sống của trẻ em."
Kế đó, Khoản Điều 69 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 cũng quy định:
"Điều 69. Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ
...
2. Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình."
Đây là những cơ sở pháp lý ràng buộc trách nhiệm cha mẹ phải trông nom, chăm sóc con cái một cách cẩn thận.
Trách nhiệm hình sự nếu để cháu bé rơi lầu tử vong
Bộ Luật hình sự hiện hành (2015) có hàng loạt các tội liên quan đến việc xâm phạm tính mạng người khác, trong đó tội Vô ý làm chết người được quy định như sau:
"1. Người nào vô ý làm chết người, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội làm chết 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm."
Đối với tội này, các yếu tố cấu thành tội phạm như sau:
- Chủ thể: Người đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự.
- Khách thể: Quyền sống của con người.
- Mặt chủ quan: Người thực hiện hành vi phạm tội dưới lỗi vô ý bao gồm: vô ý do cẩu thả và vô ý do quá tự tin.
(1) Làm chết người do vô ý vì quá tự tin là trường hợp người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được (Khoản 1 Điều 11 BLHS)
=> Nghĩa là trường hợp cha mẹ biết trước con mình có thể leo ra lan can và rơi xuống nhưng cho rằng sẽ không xảy ra chuyện này.
(2) Làm chết người do lỗi vô ý do cẩu thả là trường hợp người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó. (Khoản 2 Điều 11 BLHS)
=> Nghĩa là trường hợp cha mẹ thậm chí không biết rằng việc lơi lỏng trông nom có thể làm cháu bé rơi xuống lầu (dù thực tế chuyện này là có thể thấy trước).
- Mặt khách quan: Hành vi vô ý làm chết người được thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động. Hậu quả chết người là dấu hiệu bắt buộc đối với tội vô ý làm chết người.
Áp dụng trong trường hợp cha mẹ để con leo ra lan can và rơi xuống lầu, dù cha mẹ cháu bé có thực hiện hành vi do lỗi vô ý trong trường hợp (1) hoặc (2) thì pháp luật vẫn quy trách nhiệm hình sự và mức phạt có thể lên đến 5 năm tù.
Ngoài ra, nếu cháu bé rơi lầu nhưng không chết mà chỉ bị thương, tùy thuộc vào mức độ thương tổn mà Viện kiểm sát, Tòa án sẽ truy tố họ về Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác quy định tại Điều 138 BLHS (sửa đổi 2017). Mức án cao nhất đối với tội này khi gây thương tổn từ 61% trở lên cho 01 người là 2 năm tù.
Như vậy, trong trường hợp cha mẹ vô ý làm con rơi lầu tử vong hoặc bị thương tích, hoàn toàn có căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án cao nhất có thể lên đến 5 năm tù!
