Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13583:2022 quy định phương pháp đánh giá cảm quan thuốc lá nguyên liệu vàng sấy, Burley và Oriental dạng lá và dạng sợi.
(1) Đánh giá cảm quan là gì?
Theo Hiệp hội khoa học công nghệ thực phẩm (Institute of Food Technology – IFT), Hiệp hội kiểm định và vật liệu Hoa Kỳ (American Society for Testing and Materials - ASTM) thì đánh giá cảm quan là một phương pháp khoa học được dùng để gợi lên, đo đạc, phân tích và giải thích các cảm nhận của con người đối với sản phẩm thông qua các giác quan là thị giác, khứu giác, xúc giác, vị giác và thính giác.
(2) Đánh giá cảm quan thuốc lá nguyên liệu được quy định như thế nào?
Theo TCVN 13583:2022, khi thực hiện đánh giá cảm quan thuốc lá nguyên liệu cần phải tuân thủ theo những yêu cầu chung như sau:
Khi lấy mẫu: Mẫu được gửi đến phòng thử nghiệm phải đúng mẫu đại diện và không bị thay đổi hoặc hư hỏng trong quá trình bảo quản hoặc vận chuyển. Tuy nhiên, TCVN 13583:2022 lại không quy định về việc lấy mẫu cho nên lấy mẫu thuốc lá nguyên liệu sẽ được thực hiện theo TCVN 5080:2002 (ISO 4874).
Khi chuẩn bị mẫu:
- Trường hợp mẫu là thuốc lá nguyên liệu vàng sấy, Burley nguyên lá thì cần phải tách bỏ phần cọng trước khi thái sợi.
- Các mẫu thuốc lá nguyên liệu trước khi thái sợi cần có độ ẩm khoảng từ 16 % đến 18 %. Sợi thuốc được thái từ mẫu lá, có kích thước cỡ sợi từ 0,8 mm đến 1,0 mm, độ ẩm sợi từ 12,5 % đến 13,5 % và được xác định theo TCVN 6675:2022.
- Thuốc sợi được nhồi hoặc cuốn trong vỏ điếu thuốc có đầu lọc hoặc không có đầu lọc.
- Một lần đánh giá cần có ít nhất 4 mẫu, trường hợp đặc biệt không quá 5 mẫu và số mẫu trong một ngày đánh giá không quá 8 mẫu.
Đối với phòng đánh giá cảm quan: Phải đáp ứng được các yêu cầu trong TCVN 12390:2018 (ISO 8589).
Bên cạnh đó, để có được điều kiện đánh giá cảm quan tốt thì phòng đánh giá cảm quan nên đảm bảo các yêu cầu cụ thể sau:
- Được bố trí biệt lập với các phòng khác để giảm tối thiểu ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài đến quá trình đánh giá cảm quan.
- Nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng trong phòng đánh giá phải được kiểm soát để tạo điều kiện làm việc thoải mái nhất cho người đánh giá.
Thông thường, nhiệt độ sẽ được duy trì ở khoảng từ 20 °C đến 25 °C, độ ẩm không khí tương đối nằm trong khoảng 70 % ± 5 %. Tại mỗi khoang đánh giá cá nhân, hệ thống chiếu sáng phải đảm bảo đồng nhất, nguồn sáng được hướng theo phương thẳng đứng lên mẫu vật để tránh các khoảng tối và với cường độ sáng trong khoảng từ 400 lux đến 900 lux.
- Nền nhà phải dễ cọ rửa, có thể dùng chất liệu lót nền bằng chất dẻo để giảm tiếng ồn. Màu sơn của tường và trần nhà không nên tương phản nhau và nên sơn màu sáng (xám trắng hoặc trắng) để tạo cảm giác thoải mái nhẹ nhàng, dễ chịu cho người đánh giá cảm quan.
- Các thiết bị thông gió và khử mùi phải được lắp đặt trong phòng đánh giá cảm quan để tránh các mùi lạ như quạt hút, máy điều hoà không khí, máy lọc không khí khử mùi. Nếu có thể, nên lắp thêm hệ thống sinh áp nhẹ trong phòng và tạo áp suất dương trong phòng đánh giá so với bên ngoài để tránh mùi từ khu vực khác.
(3) Quy định đối với thành viên hội đồng đánh giá và nguyên tắc đánh giá
Về quy định đối với thành viên hội đồng:
Theo TCVN 13583:2022, thành viên hội đồng đánh giá cảm quan cần tuân thủ những quy định như sau:
Trước khi đánh giá cảm quan: Trước tối thiểu 30 phút, các thành viên hội đồng cần chuẩn bị tốt các nội dung như sau:
- Không được ăn quá no hoặc quá đói, không được dùng đồ ăn thức uống có chất gia vị kích thích mạnh hay một chất mà hương và vị của nó lưu lại lâu trong khoang miệng, không được hút thuốc lá.
- Không dùng các loại mỹ phẩm.
Trong quá trình đánh giá cảm quan:
- Dùng nước lọc không mùi, không vị súc miệng để không gây ảnh hưởng đến độ nhạy cảm của các giác quan ở miệng và mũi.
- Phải tập trung đánh giá cảm quan mẫu cần đánh giá, không được trao đổi hay làm việc riêng.
Sau khi hoàn thành đánh giá cảm quan:
- Ghi chép đầy đủ các thông tin theo yêu cầu của phiếu đánh giá (tham khảo Phụ lục A TCVN 13583:2022) và nộp lại phiếu đánh giá cho thư ký hội đồng.
- Thành viên nghỉ giải lao tối thiểu 30 phút để phục hồi các chức năng cảm quan để tham gia cuộc đánh giá tiếp theo.
Về nguyên tắc đánh giá: Các thành viên hội đồng sử dụng thang điểm và bậc chất lượng các chỉ tiêu quy định để đánh giá cảm quan. Mỗi chỉ tiêu cảm quan được đánh giá trên bốn bậc chất lượng với thang điểm từ 2,5 điểm đến 12,5 điểm như trong Bảng 1 và hệ số quan trọng trong Bảng 2 TCVN 13583:2022.
Xem chi tiết tại TCVN 13583:2022
