Quy định về hợp đồng vay tài đã góp phần bảo đảm sự ổn định xã hội, bảo đảm những lợi ích chung của xã hội cũng như các quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia vào quan hệ hợp đồng vay. Qua bài viết cùng trao đổi thêm về đặc điểm của hợp đồng vay tài sản.
Hợp đồng dân sự bao gồm rất nhiều thể loại hợp đồng như: hợp đồng tặng cho tài sản, hợp đồng mua bán tài sản, hợp đồng ủy quyền, hợp đồng trao đổi tài sản, hợp đồng thuê tài sản,... và hợp đồng vay tài sản cũng nằm trong hợp đồng dân sự. Do vậy nó cũng có đặc điểm bao quát giống như hợp đồng dân sự bên cạnh đó thì hợp đồng vay tài sản cũng có những đặc điểm riêng biệt của nó cụ thể:
1. hợp đồng vay tài sản là hợp đồng không có đền bù hoặc có đền bù
Hợp đồng vay tài sản có đền bù là hợp đồng vay tài sản có lãi suất. Hay nói cách khác có đền bù là khi một bên sau khi đã thực hiện cho bên kia một lợi ích thì sẽ được nhận lại một lợi ích tương xứng. Khi các tổ chức tín dụng cho vay tiền đều sẽ quy định cụ thể mức lãi suất tương ứng, phù hợp với quy định của pháp luật.
Hay là khi hai cá nhân kí kết hợp đồng vay tài sản và hai bên có thỏa thuận là vay có lãi suất thì khi đến hạn trả nợ thì bên vay phải trả số tiền gốc và tiền lãi theo quy định đã thỏa thuận trong hợp đồng vay.
Đặc điểm mang yếu tố có đền bù trong hợp đồng mua bán tài sản là yếu tố giúp phân biệt giữa hợp đồng này với hợp đồng tặng cho tài sản là hợp đồng không có đền bù. Hợp đồng vay không có lãi suất là hợp đồng không có đền bù. Hợp đồng vay không có đền bù được xác lập phổ biến với những người có quan hệ thân thích, tình cảm trong gia đình hay quan hệ bạn thề thân thiết, đồng nghiệp mang tính chất tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau. Khi đến hạn trả nợ thì bên vay chỉ trả số tiền nợ gốc mà không có thêm bất kỳ một khoản tiền lãi nào khác. Hợp đồng có đền bù hay không đền bù phụ thuộc vào sự thỏa thuận giữa các bên là hợp đồng vay có lãi hay không có lãi. Đây là một đặc điểm điển hình, chủ yếu của hợp đồng vay tài sản.
2. Hợp đồng vay tài sản là hợp đồng song vụ
Trước hết, theo quy định tại khoản 1 Điều 402 Bộ luật dân sự 2015 quy định:
Hợp đồng song vụ là hợp đồng mà mỗi bên đều có nghĩa vụ đối với nhau; Khác với hợp đồng đơn vụ, trong hợp đồng song vụ các bên chủ thể trong hợp đồng đều có nghĩa vụ của mình, quyền của bên này đồng thời sẽ là nghĩa vụ của bên kia và ngược lại. Theo đó, đối với hợp đồng vay tài sản thì bên vay và bên cho vay sẽ có quyền và nghĩa vụ đối với nhau. Bên cho vay tài sản có nghĩa vụ giao tài sản, bồi thường thiệt hại, không được yêu cầu bên vay trả lại tài sản trước thời hạn. Nghĩa vụ của bên cho vay là sử dụng tài sản vay đúng mục đích và trả nợ vay theo đúng thỏa thuận trong hợp đồng.
Trong hợp đồng vay tài sản các bên có quyền và nghĩa vụ đối với nhau. Quyền của bên này sẽ là nghĩa vụ của bên kia. Do vậy, hợp đồng vay tài sản măng đặc điểm của một hợp đồng song vụ.
3. Hợp đồng vay tài sản là hợp đồng chuyển quyền sở hữu đối với tài sản từ bên cho vay sang bên vay khi bên vay nhận tài sản
Căn cứ theo quy định tại Điều 464 Bộ luật dân sự 2015 quy định về quyền sở hữu đối với tài sản vay thì bên vay trở thành chủ sở hữu tài sản vay kể từ thời điểm nhận tài sản đó.
Vì vậy, bên cho vay có toàn quyền đối với tài sản vay, trừ trường hợp vay có điều kiện sử dụng. Hợp đồng vay tài sản có mục đích là chuyển quyền sở hữu tài sản. Thời điểm bên vay nhận được tài sản đó thì đồng thời bên vay sẽ trở thành chủ sở hữu đối với tài sản. Đồng nghĩa với việc khi bên vay trở thành chủ sở hữu của tài sản, bên vay sẽ có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản đã vay theo ý chí của mình, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Khi hợp đồng vay được giao kết hoặc thậm chí hợp đồng vay đã phát sinh hiệu lực cũng không đồng nghĩa với việc bên vay trở thành chủ sở hữu đối với tài sản vay. Mà quy định về chuyển quyền sở hữu trong hợp đồng vay được chuyển từ bên cho vay sang bên vay kể từ thời điểm bên vay nhận được tài sản đó.
Từ đó, một trong những đặc điểm của hợp đồng vay tài sản chính là chuyển quyền sữ hữu đối với tài sản vay. Và quy định của pháp luật về chuyển quyền sỡ hữu đối với tài sản vay được quy định khá cụ thể và rõ ràng, giúp cho các bên xác định thời điểm giao nhận tài sản từ đó biết được chính xác thời điểm mà bên vay trở thành chủ sở hữu của tài sản vay.
