Từ vụ 03 công an bắn chết dê của người dân, trường hợp nào công an được nổ súng, dùng súng phải tuân theo nguyên tắc gì? Có được dùng súng ngoài công việc không?
Vừa qua, ngày 27/6/2023, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Giám đốc Công an Hà Nội, đoàn công tác gồm đại diện Công an huyện Mỹ Đức, Công an thị trấn Đại Nghĩa và Công an xã An Phú, cùng đại diện chính quyền địa phương, đã đến nhà xin lỗi gia đình người bị hại trong vụ việc hai con dê bị bắn chết tại núi Mào Gà, thôn Ái Nàng, xã An Phú.
Trước đó, ngày 26.6, đại úy Nguyễn Văn Nhân, thượng úy Bùi Đình Việt và thượng úy Bùi Tiến Tùng, cùng công tác tại Công an TT.Đại Nghĩa đi ô tô, mang theo 1 khẩu súng hơi vào khu vực núi Mào Gà để bắn chim. Trong lúc đi săn, nhóm này đã bắn chết 2 con dê của người dân và cho vào cốp xe ô tô rồi đi về.
Khi đến khu vực cầu Ái Nàng (xã An Phú), cả nhóm bị người dân phát hiện và chặn lại.
Theo vụ việc trên, vấn đề được đặt ra là khi nào thì công an được dùng súng, khi dùng phải đảm bảo các nguyên tắc nào và vi phạm thì bị xử lý thế nào?
Công an được nổ súng trong trường hợp nào?
Căn cứ tại Khoản 1 Điều 23 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ 2017 quy định Người thi hành nhiệm vụ độc lập phải cảnh báo bằng hành động, mệnh lệnh lời nói hoặc bắn chỉ thiên trước khi nổ súng vào đối tượng trong trường hợp:
- Đối tượng đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, vũ lực hoặc công cụ, phương tiện khác tấn công hoặc chống trả đe dọa tính mạng, sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác;
- Đối tượng đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, vũ lực hoặc công cụ, phương tiện khác gây rối trật tự công cộng đe dọa tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác;
- Người đang bị truy nã, bị bắt, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, tạm giữ, tạm giam, người đang bị áp giải, xét xử hoặc chấp hành hình phạt tù đang chống trả, đe dọa tính mạng, sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác; đối tượng đang đánh tháo người bị dẫn giải, người bị giam, giữ, áp giải do phạm tội nghiêm trọng, phạm tội rất nghiêm trọng, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, tái phạm nguy hiểm;
- Khi biết rõ đối tượng đang thực hiện hành vi phạm tội nghiêm trọng, phạm tội rất nghiêm trọng, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng;
- Được nổ súng vào phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện giao thông đường thủy nội địa, trừ phương tiện giao thông của cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự nước ngoài, cơ quan đại diện tổ chức quốc tế để dừng phương tiện đó trong trường hợp đối tượng điều khiển phương tiện đó tấn công hoặc đe dọa trực tiếp đến tính mạng người thi hành công vụ hoặc người khác; khi biết rõ phương tiện do đối tượng phạm tội điều khiển cố tình chạy trốn, trừ trường hợp trên phương tiện có chở người hoặc có con tin; khi biết rõ trên phương tiện chở đối tượng phạm tội hoặc vũ khí, vật liệu nổ trái phép, tài liệu phản động, bí mật nhà nước, ma túy, bảo vật quốc gia cố tình chạy trốn, trừ trường hợp trên phương tiện có chở người hoặc có con tin.
Xem thêm các trường hợp công an được nổ súng mà không cần báo trước
Điều kiện, trách nhiệm của người được giao sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ
Theo đó, người được giao sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ phải bảo đảm đủ điều kiện sau đây:
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
- Có phẩm chất đạo đức tốt, đủ sức khỏe phù hợp với công việc được giao;
- Không đang trong thời gian bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính, bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đã được xóa án tích trong trường hợp bị kết tội theo bản án, quyết định của Tòa án;
- Đã qua đào tạo, huấn luyện và được cấp giấy chứng nhận về sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ.
Ngoài ra, người được giao sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ có trách nhiệm sau đây:
- Sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ đúng mục đích, đúng quy định;
- Khi mang vũ khí, công cụ hỗ trợ phải mang theo giấy chứng nhận, giấy phép sử dụng;
- Bảo quản vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ đúng chế độ, đúng quy trình, bảo đảm an toàn, không để mất, hư hỏng;
- Bàn giao vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ và giấy phép cho người có trách nhiệm quản lý, bảo quản theo đúng quy định sau khi kết thúc nhiệm vụ hoặc hết thời hạn được giao.
Xem thêm 4 nguyên tắc sử dụng súng tại: Trường hợp nào CSGT được phép nổ súng?
Theo đó, đối với súng hay các công cụ hỗ trợ được Bộ trường bộ công an cấp trang bị cho lực lượng vũ trang. Khi được cấp thì người sử dụng súng sẽ được cấp giấy phép sử dụng vũ khí, công cụ hỗ trợ. Khi mang các vũ khí, công cụ hỗ trợ trong người hoặc thì bắt buộc phải trình giấy phép khi được yêu cầu.
Như vậy, pháp luật không cấm việc mang vũ khí công cụ hỗ trợ ngoài công việc nhưng chỉ yêu cầu khi mang các vũ khí, súng, dụng cụ hỗ trợ thì phải có giấy phép sử dụng nếu không sẽ bị xử phạt theo quy định tại Điều 11 Nghị định 144/2021/NĐ-CP và phải sử dụng đúng theo quy định pháp luật.
Trách nhiệm mà công an phải chịu khi nổ súng
Theo khoản 4 Điều 22 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ 2017, người được giao sử dụng vũ khí quân dụng không phải chịu trách nhiệm về thiệt hại khi việc sử dụng vũ khí quân dụng đã tuân thủ các quy định trên.
Trường hợp sử dụng vũ khí quân dụng vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, gây thiệt hại rõ ràng vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết, lợi dụng hoặc lạm dụng việc sử dụng vũ khí quân dụng để xâm phạm tính mạng, sức khỏe, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân thì bị xử lý theo quy định của pháp luật. (khoản 4 Điều 5 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ)
Cụ thể, cán bộ công an có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng khi sử dụng vũ khí có giấy phép nhưng không thực hiện đúng quy định của pháp luật theo điểm e khoản 2 Điều 11 Nghị định 144/2021/NĐ-CP
Hoặc chịu trách nhiệm hình sự về một trong các tội sau:
- Tội làm chết người trong khi thi hành công vụ tại Điều 127 Bộ luật hình sự 2015
- Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ Điều 356 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017
- Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ Điều 357 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017
