Vừa qua, vụ việc một chiến sĩ công an khi vây ráp đối tượng có hành vi tàng trữ, mua bán trái phép ma túy đã bị đối tượng này nhiễm HIV cắn vào tay trong lúc chống trả. Vụ việc này chiếm nhiều sự quan tâm của dư luận.
Vậy pháp luật quy định như thế nào về hành vi lây truyền HIV cho người khác? Trong trường hợp cố ý truyền HIV cho người khác, đặc biệt là người đang thi hành công vụ sẽ phải chịu mức phạt như thế nào?
HIV là gì?
HIV được biết đến là một căn bệnh thế kỷ, đã cướp đi sự sống của rất nhiều người. Vậy HIV là gì?
HIV (Human Immunodeficiency Virus) là một hội chứng gây suy giảm miễn dịch ở người. HIV còn gọi là bệnh cơ hội. Bởi vì khi xâm nhập vào cơ thể, virus nhân lên và tấn công đến hệ miễn dịch của người bệnh. Làm suy nhược chức năng miễn dịch, tạo cơ hội cho sự phát triển hoặc xâm nhập của các vi sinh vật gây hại.
HIV lây truyền qua những con đường nào?
Có 3 con đường lây nhiễm HIV chủ yếu là:
Lây nhiễm qua đường máu
Máu và các chế phẩm của máu có khả năng lây nhiễm HIV từ người sang người thông qua:
- Dùng chung bơm kim tiêm hoặc các dụng cụ y tế có dính máu của người bị nhiễm HIV.
- Dùng chung dao cạo, kim châm cứu, kim xăm trổ, xăm lông mày,…
- Những vết thương hở tiếp xúc với máu của người bị nhiễm HIV.
Lây nhiễm qua đường tình dục
Vấn đề quan hệ tình dục không an toàn với những người bị nhiễm HIV là điều vô cùng nguy hiểm. Có nguy cơ rất cao sẽ bị lây nhiễm HIV từ bạn tình. Nguy cơ cao nhất là khi quan hệ qua đường hậu môn, sau đó đến đường âm đạo, quan hệ qua đường miệng.
Lây nhiễm từ mẹ sang con
Virus HIV xâm nhập vào cơ thể trẻ sơ sinh qua 3 con đường:
- Lây qua sữa mẹ.
- Lây qua nhau thai trong quá trình mẹ mang thai.
- Lây qua nước ối, từ dịch âm đạo hoặc máu của mẹ dính vào niêm mạc hoặc vết thương hở của trẻ.
Tuy nhiên vẫn có nhiều trường hợp hiếm gặp là mẹ bị nhiễm HIV nhưng em bé sinh ra không bị nhiễm HIV.
Lây truyền HIV cho người khác bị xử lý như thế nào?
(1) Tội lây truyền HIV cho người khác
Căn cứ theo Điều 147 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi điểm c khoản 1 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật hình sự 2017, cụ thể:
Người nào biết mình bị nhiễm HIV mà cố ý lây truyền HIV cho người khác, trừ trường hợp nạn nhân đã biết về tình trạng nhiễm HIV của người bị HIV và tự nguyện quan hệ tình dục, thì bị phạt tù từ 01-03 năm.
Bên cạnh đó, phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm-07 năm:
- Đối với 02 người trở lên;
- Đối với người dưới 18 tuổi nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 145 của Bộ luật Hình sự 2015;
- Đối với phụ nữ mà biết là có thai;
- Đối với thầy thuốc hoặc nhân viên y tế trực tiếp chữa bệnh cho mình;
- Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.
(2) Tội cố ý truyền HIV cho người khác
Người nào cố ý truyền HIV cho người khác, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 148 của Bộ luật Hình sự 2015, thì bị phạt tù từ 03-07 năm.
Bên cạnh đó, phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07-15 năm:
- Có tổ chức;
- Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;
- Đối với người dưới 18 tuổi;
- Đối với từ 02 người đến 05 người;
- Lợi dụng nghề nghiệp;
- Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.
Mức phạt cao nhất đối với người phạm tội này có thể bị phạt tù lên đến 20 năm. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01-05 năm.
Sự khác nhau của tội lây truyền HIV và cố ý truyền HIV cho người khác
Chủ thể của tội lây truyền HIV cho người khác là người bị nhiễm HIV, có hành vi lây truyền HIV cho người khác.
Còn chủ thể của tội cố ý truyền HIV cho người khác là bất kỳ ai có đầy đủ hành vi năng lực dân sự, hình sự
- Về hành vi:
Hành vi của tội lây truyền HIV cho người khác là hành vi cố ý lây truyền “bệnh HIV” cho người khác. Hành vi này thường thông qua đường tình dục, khi người bị nhiễm HIV biết mình bị HIV nhưng vẫn quan hệ tình dục người kia không biết người quan hệ với mình đang bị nhiễm HIV. Còn hành vi của tội cố ý truyền HIV cho người khác là hành vi cố ý truyền bệnh HIV cho người khác mà nguồn gây bệnh có thể không xuất phát từ chủ thể. Hành vi này có thể xuất phát từ bất kỳ hình thức nào, như cố ý đâm bơm kim tiêm có chứa.
Như vậy, đối với hành vi của đối tượng bị nhiễm HIV cắn chiến sĩ công an có thể xét về Tội cố ý truyền HIV cho người khác theo điểm b khoản 2 Điều 149 Bộ luật Hình sự 2015 với mức phạt tù từ 07-15 năm.
