Có bao nhiêu Thẩm phán áp dụng được “lẽ công bằng” tại Bộ luật dân sự 2015?

Theo Bộ luật dân sự năm 2015 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2017 thì thứ tự căn cứ để giải quyết một vụ việc dân sự đó là:

1. Sự thỏa thuận.

2. Văn bản pháp luật

3. Tập quán

4. Tương tự pháp luật.

5. Án lệ

6. Lẽ công bằng

Như vậy, trong trường hợp không có sự thỏa thuận, cũng không có văn bản pháp luật điều chỉnh và cả tập quán, tương tự pháp luật cũng như án lệ thì khi xét xử một vụ việc dân sự, Thẩm phán sẽ dựa vào lẽ công bằng để giải quyết vụ việc đó.

Nhưng nhiều người trong số đó có mình đang hoài nghi rằng giả sử có trường hợp đó xảy ra thì được bao nhiêu Thẩm phán áp dụng được cái gọi là lẽ công bằng vốn dĩ quá lý tưởng đựơc quy định tại Bộ luật dân sự 2015?

Khi đọc quy định này tại Bộ luật dân sự 2015 thì mình chợt nhớ đến câu chuyện về Phiên tòa xét xử một vụ ăn trộm bánh mì ở New York năm 1935 mà mình từng chia sẻ cho các bạn Dân Luật, rồi cũng vội mừng vì dù sao trong văn bản quy phạm pháp luật cũng thừa nhận cái gọi là lẽ công bằng, nhưng còn công tác thực thi của những người làm công tác xét xử ra sao, có chấp hành cái gọi là lẽ công bằng không? Nếu không chấp hành thì ai là người có quyền xử lý những trường hợp đó?

Đôi điều chia sẻ với các bạn.

Dear bạn,

Theo mình nghĩ thì cái " lẽ công bằng " ở đây không có gì phải băn khoăn cả.

Bởi lẽ đây là biện pháp " cuối cùng bất đắc dĩ ". Giả sử nếu không đưa ra quy định này thì sẽ giải quyết ra sao nếu có một vụ án dân sự mà không có thỏa thuận, không có văn bản pháp luật điều chỉnh, không có tập quán, không có tương tự pháp luật, cũng không có án lệ ? Sẽ để nó bế tắc ? nên mình nghĩ việc quy định về " lẽ công bằng " chỉ là một biện pháp phòng ngừa thôi. ít nhất có một căn cứ còn hơn là nói " vì không biết thẩm phán nào sẽ làm được " nên không quy định :D

Có bạn nào có biết về vụ án nào mà không thể tìm ra căn cứ để giải quyết như trên không ?

Đối với hệ thống pháp luật của Việt Nam (na ná với Civil law) mà đưa một quy định cơ bản và đặc trưng của Common Law vào để áp dụng thì chả khác gì đánh đố các thẩm phán. Các thẩm phán cũng đau đầu, chả ai dáp áp dụng cái này.

Thẩm phán có chức năng "diễn giải" và "áp dụng" pháp luật mà không có chức năng "làm luật". (theo quan điểm cá nhân)

Nên nếu áp dụng tại Việt Nam, căn cứ "lẽ công bằng" đứng dưới cùng cũng dễ hiểu thôi.

Đúng vậy, theo mình đây là một trong những giải pháp cuối cùng, do đó nó mang tính lý tưởng - đã là lý lưởng và hoàn hảo thì đâu dễ thực hiện và áp dụng cách xứng hợp. Câu chuyện này mang tính phụ thuộc vào thẩm phán xét xử mà thôi!

Quy định là quy định vậy thôi chứ cũng đường cùng bất đắc dĩ không thể áp dụng được quy định nào để giải quyết vụ việc nữa mới nhờ đến lẽ công bằng. Kể ra thì nó cũng tiến bộ, xét hết được mọi khả năng để xử lý các tình huống thực tế.

Việc áp dụng lễ công bằng ở Việt Nam, vì không có luật pháp quy định thì lẽ công bằng dựa vào đâu, nhận thức hay lương tâm của người thẩm phán về sự cân bằng hay đó là những quy tắc của người thẩm phán đó đạo đức, tâm lý và niềm tin. Liệu áp dụng lẽ công bằng có gây ra trình trạng tùy tiện và lạm quyền và từ đó gây ra những oan sai không đáng có hay không.