Việc thi hành bản án của Tòa án trong các vụ án liên quan đến tranh chấp đất đai thường gặp nhiều khó khăn, đặc biệt khi bị đơn không tự nguyện thi hành bản án.
Trường hợp đã có bản án của Tòa án mà bị đơn không trả giấy chứng nhận QSDĐ thì cấp giấy chứng nhận mới thế nào?
Trong trường hợp bị đơn không trả lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo bản án của Tòa án, cơ quan chức năng có thể đưa ra các biện pháp cưỡng chế nhằm thu lại giấy chứng quyền sử dụng đất.
Trong trường hợp không thể thu hồi được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì có thể ra quyết định hủy bỏ giấy chứng nhận và cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mới.
(1) Các biện pháp cưỡng chế khi bị đơn không tự nguyện trả lại giấy chứng nhận QSDĐ
Theo Điều 7 Luật thi hành án dân sự 2008 được sửa đổi bởi Luật Thi hành án dân sự sửa đổi 2014 quy định về nghĩa vụ của người phải thi hành án như sau:
- Thi hành đầy đủ, kịp thời bản án, quyết định.
- Kê khai trung thực tài sản, điều kiện thi hành án; cung cấp đầy đủ tài liệu, giấy tờ có liên quan đến tài sản của mình khi có yêu cầu của người có thẩm quyền và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung kê khai đó.
- Thực hiện các quyết định, yêu cầu của Chấp hành viên trong thi hành án; thông báo cho cơ quan thi hành án dân sự khi có thay đổi về địa chỉ, nơi cư trú.
- Chịu chi phí thi hành án theo quy định của Luật thi hành án dân sự 2008
Như vậy, người phải thi hành án có nghĩa vụ thi hành án theo quyết định bản án và chịu chi phí thi hành án. Tuy nhiên trong trường hợp đã có bản án, quyết định nhưng người phải thi hành không tự nguyện thi hành thì có thể bị cưỡng chế.
Theo Điều 46 Luật Thi hành án dân sự năm 2008 quy định về cưỡng chế thi hành án như sau:
- Hết thời hạn quy định tại khoản 1 Điều 45 của Luật Thi hành án dân sự năm 2008, người phải thi hành án có điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thi hành án thì bị cưỡng chế.
- Không tổ chức cưỡng chế thi hành án trong thời gian từ 22 giờ - 06 giờ sáng ngày hôm sau, các ngày nghỉ, ngày lễ theo quy định của pháp luật và các trường hợp đặc biệt khác do Chính phủ quy định.
Các biện pháp cưỡng chế thi hành án khi bị đơn không trả giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo Điều 71 Luật Thi hành án dân sự năm 2008:
- Khấu trừ tiền trong tài khoản; thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án.
- Trừ vào thu nhập của người phải thi hành án.
- Kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, kể cả tài sản đang do người thứ ba giữ.
- Khai thác tài sản của người phải thi hành án.
- Buộc chuyển giao vật, chuyển giao quyền tài sản, giấy tờ.
- Buộc người phải thi hành án thực hiện hoặc không được thực hiện công việc nhất định.
Như vậy, khi người phải thi hành có điều kiện thi hành nhưng không tự nguyện trao trả lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo bản án, quyết định thì sẽ bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật.
(2) Có bản án của Tòa án mà bị đơn không trả giấy chứng nhận QSDĐ thì cấp giấy chứng nhận mới thế nào?
Theo khoản 7 Điều 87 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định về thủ tục thu hồi Giấy chứng nhận, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng đã cấp như sau:
-Trường hợp thu hồi Giấy chứng nhận theo quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 6 Điều 87 mà người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất không giao nộp Giấy chứng nhận thì Văn phòng đăng ký đất đai có trách nhiệm báo cáo cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất quyết định hủy Giấy chứng nhận đã cấp.
+ Chỉnh lý hồ sơ địa chính theo quy định; lập danh sách Giấy chứng nhận đã bị hủy gửi Sở Tài nguyên và Môi trường, Tổng cục Quản lý đất đai để thông báo công khai trên trang thông tin điện tử.
Căn cứ tại Điều 116 Luật Thi hành án dân sự năm 2008 quy định được sửa đổi bởi khoản 39 Điều 1 Luật Thi hành án dân sự sửa đổi 2014 về cưỡng chế giấy tờ như sau:
- Trường hợp người phải thi hành án không giao, trả giấy tờ cho người được thi hành án theo nội dung bản án, quyết định thì Chấp hành viên cưỡng chế buộc người phải thi hành án giao, trả giấy tờ đó.
- Trường hợp giấy tờ không thể thu hồi được nhưng có thể cấp lại thì Chấp hành viên yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ra quyết định hủy giấy tờ đó và cấp giấy tờ mới cho người được thi hành án, người trúng đấu giá tài sản thi hành án.
- Trường hợp không thu hồi được Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và giấy tờ về tài sản khác thì thực hiện theo quy định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 106 của Luật Thi hành án dân sự năm 2008
Theo đó, khoản 4 và khoản 5 Điều 106 Luật Thi hành án dân sự năm 2008 quy định như sau:
+ Trường hợp tài sản là quyền sử dụng đất, nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất mà không có hoặc không thu hồi được Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm cấp Giấy chứng nhận theo quy định của Chính phủ.
+ Đối với tài sản không thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 106 mà không có giấy tờ đăng ký hoặc không thu hồi được giấy tờ đăng ký thì cơ quan có thẩm quyền đăng ký có trách nhiệm cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền sở hữu, sử dụng tài sản.
- Trường hợp giấy tờ không thể thu hồi và cũng không thể cấp lại thì việc thi hành án được xử lý theo quy định tại Điều 44a của Luật Thi hành án dân sự năm 2008
Như vậy, trong trường hợp không thể thu hồi lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì Chấp hành viên yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ra quyết định hủy giấy tờ đó và cấp giấy tờ mới cho người được thi hành án.
Tóm lại, người phải thi hành có điều kiện thi hành nhưng không tự nguyện trao trả lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo bản án, quyết định thì sẽ bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật.
Trong trường hợp không thể thu hồi lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì Chấp hành viên yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ra quyết định hủy giấy tờ đó và cấp giấy tờ mới cho người được thi hành án.
