Câu chuyện Doanh Nhân

Câu chuyện thứ 1: ĐẶNG LÊ NGUYÊN VŨ - CEO TRUNG NGUYÊN

Giấc mơ từ làng quê nghèo
Hồi ức về những ngày tháng khởi nghiệp đầy lận đận và gian khó của ông Đặng Lê Nguyên Vũ, Giám đốc Công ty Cà phê Trung Nguyên. "Tôi có thể nói không sợ quá lời rằng sự xuất hiện của Trung Nguyên đã mang lại một không khí thưởng thức cà phê mới tại Việt Nam, và ở nhiều nơi trên thế giới giờ đây nói đến cà phê Việt Nam là người ta đều biết tới thương hiệu Trung Nguyên.

Tuổi thơ thời đi học của tôi là cảnh lội bộ trên con đường đất đỏ dài 15km trong suốt chín năm, ngày nắng cũng như mưa. Niềm vui trên con đường dài đến trường và về nhà là khi đi ngang qua trạm thuế vụ, thỉnh thoảng có được quả chuối chín hoặc vài củ khoai lang ăn sống của những người buôn bán tốt bụng cho.

Vui nhất là khi có thể quá giang phía sau chiếc xe chở gạch về nhà khi đôi chân đã muốn quị vì lội bộ. Năm tôi vào lớp 10, gia đình mua cho chiếc xe đạp cũ để lên Buôn Ma Thuột đi học.

Năm 1990, tôi thi đậu Đại học Y khoa Tây nguyên; từ xã Madrăk hẻo lánh, mẹ tôi phải bán đi nhiều tạ lúa và nhiều thứ khác trong nhà để tôi lên Buôn Ma Thuột nhập học. Những ngày học ở trường y, lúc nào tôi cũng trăn trở về công việc và cuộc sống của người thầy thuốc. Càng học lên, điều đó càng bứt rứt trong lòng tôi. Muốn có cuộc sống khấm khá hơn, phần nhiều những người học y chúng tôi đã quên lời thề Hippocrate. Xót xa quá! Và với tôi, cách tốt nhất không vi phạm lời thề là... bỏ nó luôn, làm việc khác. Nhưng làm gì đây?

Làm gì ở tuổi 22 tôi chưa biết được. Nhưng luôn thiêu đốt tôi là phải làm được điều gì đó để đổi đời, không thể nghèo mãi được. Mẹ tôi lam lũ quanh năm đầu tắt mặt tối, suốt ngày mặt người lẫn trong ruộng rau lang, chiếc nón cũ hiếm khi rời khỏi đầu. Tôi luôn hình dung lại được cảnh mẹ tôi nặng nhọc bưng từng chồng gạch, hay tất tả chạy ra ruộng rau lang hái đọt non đem bán kiếm miếng ăn cho cả nhà.

Mẹ tôi nghĩ cuộc sống nghèo khổ của gia đình chúng tôi là số mệnh ở trời. Mỗi lần tôi về thăm nhà thì mẹ tôi vừa vui vừa lo. Vui vì có con trai về thăm nhà và lo vì khi tôi rời nhà, bà cụ phải chạy vạy một hai trăm ngàn cho tôi làm lộ phí đến trường. Tôi không bao giờ quên được cái ngày tăm tối đó, khi bố tôi đổ bệnh nặng mà chạy vạy khắp trong dòng tộc không làm sao kiếm đủ 2 triệu đồng cho ông chữa bệnh!

Tôi ở trọ tại Buôn Ma Thuột và làm công luôn cho nhà trọ này: làm cỏ, hái cà phê, đem cơm nước cho nhân công ở rẫy... Ngày còn bé ở làng, tôi đã thạo hết những việc này.

“Đạp tung giường chiếu hẹp”

Tôi luôn nghĩ về những người trồng cà phê, làm vườn lam lũ như bố mẹ tôi. Tôi biết cà phê rất có giá nhưng không biết vì sao người trồng cà phê lại rất nghèo. Nhưng người trồng cà phê vẫn nhẫn nại mỗi ngày cháy da trên nương rẫy, như mẹ tôi, không lời thở than. Tôi không chịu được vậy. Nghĩ tới sự cam chịu là huyết quản tôi sôi sùng sục. Miếng ăn lúc đó đối với tôi không quan trọng bằng suy nghĩ phải sống như thế nào.

Mẹ tôi đã khóc gần như hết nước mắt khi tôi quyết định dứt áo ra đi. Nhiều bạn trong lớp bảo tôi... không bình thường, chỉ có ba người bạn có thể hiểu và chia sẻ được những điều tôi nghĩ – đó là không chấp nhận “ngủ trong giường chiếu hẹp, mơ những giấc mơ con”. Đám bạn vét hết tiền trong túi nhét cho tôi được gần 100.000 đồng.

Tôi ra bến xe đi vào Sài Gòn với một mảnh giấy nhỏ ba tôi ghi tên người chú và địa chỉ nhà ở khu vực Tạ Thu Thâu. 6 giờ sáng, đến bến xe miền Đông, trong túi tôi còn đúng 20.000 đồng. Gọi một ly cà phê vỉa hè 2.000 đồng, tôi ngồi nhâm nhi và mở to mắt nhìn Sài Gòn cho biết. Thành phố to quá, ngoài sự tưởng tượng của tôi. Tôi có cảm giác mình đã bước sang một thế giới hoàn toàn khác...

Quay lại giảng đường Đại học!

Chú tôi người Đà Nẵng, vào sống ở Sài Gòn đã lâu. Tôi chưa từng gặp mặt ông và dĩ nhiên ông cũng không thể biết có một đứa cháu là tôi. Mãi đến trưa chú tôi vẫn chưa về. Mệt, đói và buồn ngủ khủng khiếp. Tôi chỉ còn hơn 10.000 đồng, không thể phung phí được. Sau này, thỉnh thoảng tôi vẫn tìm lại cái góc nhà nơi mình đã ngồi lần đầu tiên khi đặt chân đến Sài Gòn.

May sao quá trưa thì có người bà con từ Đà Nẵng vào. Thím tôi báo vụ việc với người bà con và tôi được gọi vào nhà. Việc đầu tiên là đánh một giấc tới xế chiều. Mở mắt ra đã thấy chú tôi đợi sẵn. Hai chú cháu hàn huyên tâm sự. Tôi bày tỏ nỗi lòng của mình: một, quyết đi không trở lại; hai, việc gì cũng làm; ba, phải đổi đời. Tôi kể với chú những điều tôi nung nấu. Về chuyện nghèo là nhục. Về chuyện ba tôi bệnh mà cả dòng tộc không thể đào đâu ra đủ 2 triệu đồng…

Chú tôi nghe tất cả nhưng rồi “gút”: “Tất cả những điều cháu nung nấu đều đúng nhưng không phải lúc này. Việc lúc này là học cho xong cái đã”. Cuối cùng ông hứa: học cho xong đi rồi xuống Sài Gòn ông giúp cho làm ăn. Còn trước mắt cứ ở chơi, chừng nào chán thì về. Tôi ở đúng 10 ngày thì đầu óc dịu lại, nghĩ đến việc phải về tiếp tục học.

Hôm về, chú mua cho vé máy bay. Lần đầu tiên bay lên bầu trời, tôi đã sớm có mơ ước được bay đi khắp thế giới. Từ trên cao nhìn xuống mới thấy chuyện trần gian khổ nhọc sao mà nhỏ bé, tôi thấy bình tâm hơn trước dù những khao khát vẫn đang sùng sục trong huyết quản. Tôi trở lại giảng đường đại học để bắt đầu con đường riêng.

Lận đận trong khởi nghiệp

Tôi có ba đứa bạn rất thân cùng phòng trọ. Có lẽ là đứa nghèo nhất trong đám nên tôi cũng là người sùng sục trước nhất về chuyện phải làm ra tiền, phải làm giàu. Tôi nghĩ: Tại sao nông dân trồng cà phê vẫn nghèo trong khi trên thế giới có quốc gia không trồng được cây cà phê nào vẫn giàu vì cà phê? Tại sao cà phê mình chỉ để xuất hạt thô mà không chế biến để xuất khẩu? Bốn thằng chúng tôi cùng chia sẻ suy nghĩ này và hùn tiền lại mua một lò rang cà phê.

Thuận lợi của chúng tôi lúc đó là trong trường có đông sinh viên tứ xứ nên qua họ chúng tôi biết được nơi nào có cà phê ngon. Ở Tuy Hòa có một quán cà phê rất ngon nên ngày nghỉ chúng tôi đi xe đến để hỏi dò bí quyết nơi bà chủ quán. Khi chúng tôi trình bày lý do và nguyện vọng của mình, bà chủ quán thật sự cảm thông với mấy thằng sinh viên khố rách áo ôm. Đêm đến, trở về Buôn Ma Thuột trong chuyến xe khuya, chúng tôi có trong tay bí quyết rang xay cà phê ngon của bà chủ quán tốt bụng.

Ngày khai trương lò rang cà phê, chúng tôi cũng tổ chức cúng để lấy hên, nhưng khi vừa cúng xong thì người bà con của ông chủ nhà về đã hất đổ mọi thứ, cắt bỏ hết dây điện. Chúng tôi đành phải chuyển lò rang đi nơi khác. Lò quay bằng tay, đốt bằng củi, hôm nào rang cà phê, bên dưới là mấy thằng ngồi học bài trên cái gác gỗ như bị nướng trong lò bát quái. Có vài vị hàng xóm sợ có ngày chúng tôi sẽ thiêu rụi nhà họ nên đi báo công an. Thế là một lần nữa lò rang của chúng tôi đành phải dẹp.

Nhưng cũng có người giang tay với chúng tôi. Chúng tôi nhận về mỗi lần vài ba ký, rang, xay, đóng gói và chia nhau đi bỏ mối ở các quán. Sau đó thu tiền lại, trả và mượn tiếp vài ký khác. Logo của những bịch cà phê Trung Nguyên lúc đó là một mũi tên chĩa thẳng lên trời. Hình ảnh đơn giản ấy đã chứa trong đó biết bao khát vọng của tôi.

Thế rồi thương hiệu cà phê Trung Nguyên của nhóm “mấy thằng sinh viên khùng khùng” chúng tôi bắt đầu được chú ý và đã có khách uống cà phê ưa chuộng. Chúng tôi biết tuyển những hạt ngon để làm ra những phin cà phê đậm đà, thơm lừng. Năm 1996, chúng tôi quyết định “bung ra”. Khi “hãng” cà phê Trung Nguyên khai trương bảng hiệu ở cây số 3 (thành phố Buôn Ma Thuột) thì dân cư ở đây ai cũng phì cười trước cái “tổng hành dinh” ọp ẹp phát khiếp ấy! Toàn bộ bảng hiệu của “hãng” đều do chúng tôi bò ra tự vẽ, tự sơn phết cả đêm để kịp sáng mai khai trương. Mà khách hàng ngày khai trương không ai khác chính là những người bạn sinh viên học cùng trường, cùng lớp đến uống chung vui với chúng tôi.

Đó là một sự kiện trọng đại trong đời tôi và lịch sử phát triển của thương hiệu cà phê Trung Nguyên. Ngồi trong cái hãng nhỏ bé đáng tự hào của mình ở phố núi, tôi căng mắt nhìn về hướng Sài Gòn.

Trận đầu trong chuyến “viễn chinh” của chúng tôi đến Tp.HCM thảm bại hoàn toàn. Ngồi trên đống đổ nát mà mình dày công gầy dựng và qua đêm ở công viên với những người bạn, tôi cố gắng để không bị sụp đổ lòng tin và vẫn mãnh liệt nghĩ về ngày mai.

Chúng tôi biết Sài Gòn là mảnh đất đầy tiềm năng để kinh doanh cà phê nhưng hiểu rằng mình chưa đủ sức. Kế hoạch mới của chúng tôi là sẽ mở các điểm kinh doanh ở miền Tây, lấy vùng nông thôn rộng lớn này làm hậu thuẫn cho việc kinh doanh của mình để từ đó làm “bàn đạp bao vây” tiến về Sài Gòn.

Chúng tôi tìm được một đối tác ở Long Xuyên để mở lò rang xay chế biến, phân phối cà phê tại miền Tây. Nhưng chỉ sau một vài tháng, cuộc “hôn phối” vụng về này thất bại hoàn toàn. Tôi còn nhớ rất rõ cảm giác thất trận ê chề khi lục tục cuốn gói với lỉnh kỉnh những lò cà phê quay tay cũ kỹ, ly tách, phin, muỗng... Sự thất bại này giúp tôi rút ra được một bài học: hợp tác làm ăn phải đồng thuận về tư tưởng, về phương thức kinh doanh, và quan trọng nhất là phải chọn đúng đối tác.

Tôi còn nhớ sau khi dọn hết đồ đạc ở Long Xuyên về Sài Gòn, một người bạn chạy chiếc Honda Dame già cỗi đến đón tôi. Chạy đến công viên Bách Tùng Diệp (ngã ba Nam Kỳ Khởi Nghĩa - Lý Tự Trọng, Q.1) thì chiếc xe già gãy làm đôi! Tôi không bao giờ quên hình ảnh chúng tôi qua đêm ở công viên. Mỗi lần đi ngang nơi này, tôi vẫn nhớ như in những cảm xúc của sự thất bại ở Long Xuyên và tình bạn ấm áp dưới gốc đa của buổi tối ngày nào.

Thất bại ở Long Xuyên làm chúng tôi cạn kiệt hoàn toàn về vốn liếng, công việc kinh doanh cà phê ở Buôn Ma Thuột cũng gặp nhiều bế tắc, chỉ cầm cự từng ngày. Vốn liếng đâu để tiếp tục duy trì công việc kinh doanh? Lúc đó, chúng tôi có một người bạn thân đã đi làm và dành dụm mua được một chiếc xe Dream. Thời điểm đó chiếc xe là cả một tài sản lớn của anh. Vậy mà chúng tôi dám ngỏ ý mượn xe đem bán làm vốn kinh doanh. Chúng tôi đặt vấn đề: cho mượn thì coi như đã mất và nếu thành công thì chúng tôi trả lại. Người bạn đồng ý.

Bây giờ tôi có thể đủ sức mua cả ngàn chiếc xe Dream nhưng vẫn không có chiếc xe nào quí giá bằng chiếc xe tình bạn của chúng tôi ngày đó. Có tình bạn vô giá đó tôi mới có được ngày hôm nay.

Từ một quán cà phê miễn phí

Tại thời điểm chúng tôi bắt đầu thăm dò thị trường Sài Gòn, mỗi hãng cà phê đều tài trợ cho một quán kha khá khoảng 5 triệu đồng/tháng - quá hớp đối với tài sản chúng tôi đang có chỉ là chiếc xe máy. Chúng tôi đi tìm những điểm bán cà phê nổi tiếng để học hỏi, tìm hiểu bí quyết chế biến rang xay cà phê ngon và được họ “trải lòng” rất đơn giản - bí quyết chỉ có mấy chữ: 10 triệu đồng.

Ngày 20/8/1998 đi vào lịch sử của cà phê Trung Nguyên khi chúng tôi khai trương quán cà phê đầu tiên tại 587 Nguyễn Kiệm (quận Phú Nhuận) với hình thức phục vụ uống cà phê miễn phí trong vòng 10 ngày. Và đó là cú đột phá lịch sử với dân khoái uống cà phê Sài Gòn khi lần đầu tiên có một quán cà phê miễn phí. Có một ông khách khoảng 60 tuổi đến uống và nói với tôi: “Tui uống cà phê ở Sài Gòn đến từng này tuổi nhưng đây là lần đầu tiên được uống cà phê không phải trả tiền”.

Quán đông nghịt suốt ngày đêm vì người ta truyền miệng nhau. Chúng tôi và mấy người bạn phục vụ suốt ngày đêm đến nỗi nói không ra tiếng mà trong lòng thì vui không thể tả. Chúng tôi đã định hình Trung Nguyên là quán cà phê mà khách hàng có thể mua hàng, uống cà phê đối chứng bằng cách đưa ra rất nhiều loại cà phê để khách chọn lựa và hướng dẫn cách thưởng thức cà phê “theo kiểu Trung Nguyên”.

Điều khác biệt nhất của Trung Nguyên đối với tất cả các quán cà phê tại thời điểm đó là chúng tôi giúp cho khách hàng thấy được “chất” của cà phê, thấy được sự khác biệt đặc trưng giữa cà phê Robusta và Arabica, giữa Culi Robusta và cà phê Sẻ, cà phê Chồn...

Quán cà phê này vẫn duy trì hoạt động ở địa điểm cũ nhưng chắc ít ai biết chính từ quán cà phê đầu tiên này chúng tôi đã phát triển lên đến con số 500 quán cà phê tại Việt Nam như hiện nay và tiếp tục mở những quán cà phê Trung Nguyên khác tại nước ngoài.

Tặng cà phê cho Thủ tướng!

Khi còn đi vay cà phê để rang, chúng tôi đã dám bỏ tiền ra đăng ký tham gia một hội chợ ở Nha Trang. Bao nhiêu tiền lời chúng tôi làm ăn được đều dồn hết cho cú tiếp thị đầu đời này. Hễ có cơ hội là chúng tôi tìm cách giới thiệu cà phê của mình. Năm 1995, nghe tin Thủ tướng Võ Văn Kiệt về thăm và làm việc với tỉnh Đắc Lắc, tôi nghĩ ngay: phải giới thiệu cho được cà phê Trung Nguyên của mình với Thủ tướng.

Nhưng tiếp cận thủ tướng để tặng một bịch cà phê là điều không tưởng. Lần nào mon men tiếp cận cũng bị bật ra. Không bỏ cuộc, tôi chuyển sang… tặng những gói cà phê này cho các anh cảnh vệ, với lời nhắn là “quà của nhóm sinh viên Đại học Tây Nguyên kính tặng Thủ tướng”. Sau này có dịp ngồi tiếp chuyện bác Sáu Dân (nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt), tôi nhắc lại kỷ niệm đó và hỏi là bác có nhận được quà không, ông chỉ cười...

Trung Nguyên còn có thể mở rộng diện ra hơn nữa nhưng lúc này chúng tôi sẽ tập trung vào việc kiểm soát và nâng cao chất lượng sản phẩm. Mặc dù nhượng quyền nhưng mục tiêu của Trung Nguyên vẫn là khẳng định tính đồng nhất: mỗi ly cà phê Trung Nguyên dù bạn thưởng thức tại Thành phố Hồ Chí Minh hay ở thị trấn sông nước Năm Căn hoặc trên phố núi Sa Pa đều có chất lượng, hương vị như nhau..."

Em chọn bác nì để mở hàng vì ngày nào em cũng uống cafe, cũng nhớ tới bác í. Với lại nhà em cũng gần với nhà bác í ở Buôn Ma Thuột nên cũng có chút... sang, sẵn PR ké luôn. :-)

ĐẶNG LÊ NGUYÊN VŨ - KẺ VĨ CUỒNG (hết)

Vũ luôn từ chối các cuộc vui chơi, thậm chí hầu như không bao giờ đi du lịch, vì Vũ luôn than quỹ thời gian ít quá. Vậy mà lần ấy Vũ rủ tôi lên Sapa. Dọc đường thấy cảnh dân chúng còn nghèo nàn, Vũ ứa nước mắt, nói: “Đất đai trù phú vậy, sao lại nghèo? Phải quy hoạch lại, phải có tầm nhìn khác đi, phải đưa công nghệ mới vào thì mới giầu được”. Lên Sapa, rảo mấy vòng, len lỏi vào mấy ngõ ngách, tới cả một số bản người H’mông, 3 giờ sáng hôm sau Vũ dựng tôi dậy chỉ để nhìn đỉnh Fanxipan, rồi kéo tôi lên xe về lại Hà Nội. Sau này tôi mới biết ý định của Vũ lên Sapa, chẳng qua chỉ để xem vị trí của người dân tộc ở Sapa thế nào. Vũ nói: “Họ như kẻ ngoài rìa ở khu du lịch này. Sau này xây dựng “Thiên đường cà phê” em muốn đồng bào dân tộc với không gian văn hóa đặc sắc của họ phải là chủ thể, vì họ chính là hồn, là vía của vùng đất đó”. Tôi hỏi: “Thế Vũ ngắm đỉnh Fanxipan làm gì?”. Vũ nói: “Em muốn nhìn thấy đỉnh cao nhất của đất nước khi mặt trời chưa mọc để cảm nhận hết cái khát vọng vươn lên của đất nước mình”.

Cuộc gặp mặt của một số nhân vật có tên tuổi trong làng kinh doanh với một số người đẹp đang rất “hào hứng”, Đặng Lê Nguyên Vũ xuất hiện. Không chấp nhận những câu chuyện phiếm chỉ để giết thời gian, Vũ “cướp” diễn đàn, say sưa nói về lựa chọn nào cho kinh tế VN phát triển bền vững, về thế mạnh cạnh tranh của VN là gì, về khát vọng đem thương hiệu VN chinh phục thế giời, toàn là những vấn đề vĩ mô cả. Một số “đại gia” đánh bài chuồn, nhưng điều lạ lùng là chính các người đẹp lại tỏ ra thích thú lắng nghe. Một người đẹp thú nhận, chưa bao giờ được nghe những điều như thế, em quá chán ngồi tán dóc về những chuyện ăn gì, mua sắm gì, mua xe gì rồi tự hào vỗ ngực ta là đẳng cấp, ta là nhất rồi. Vũ tranh thủ khuyên các người đẹp, cố lôi cổ các bác “đại gia” kia thoát khỏi cái “giấc mơ con đè nàt cuộc đời con” của mình đi.

Ở bất cứ đâu Đặng Lê Nguyên Vũ có mặt, Vũ đều tranh thủ tận dụng mọi cơ hội để lôi kéo mọi người vào những điều mà mình đau đáu, khát vọng như thế.

Đêm của Vũ rất ngắn, hai, ba giờ sáng Vũ tỉnh dậy điện thoại cho bạn bè của mình chia sẻ những ý tưởng mới, những dự án mới, những điều trăn trở về những nguy cơ đang đe dọa nền kinh tế nước nhà kéo theo sự bấp bênh của đời sống nhân dân. Có lần cùng đoàn doanh nhân tháp tùng thủ tướng đi thăm Trung Quốc, cả đêm Vũ không ngủ được vì thấy nước người ta phát triển nhanh quá trong khi đó nước mình cứ ì ạch. Sáng ra gặp nhiều thành viên trong đoàn, Vũ hỏi: “Đêm qua các anh ngủ ngon không?”. Mọi người bảo: “Ngủ ngon lắm”. Vũ đau đớn: Là giới tinh hoa của nước nhà tại sao họ có thể ngủ ngon được chứ?

Bất cứ lúc nào rảnh Vũ chui vào thư viện của mình đọc sách, nghiên cứu tìm hiểu những điều gì làm cho các quốc gia khác phát triển hùng mạnh . Vũ đi tìm hiểu ở nhiều quốc gia tiên tiến xem dân khí của họ ra sao. Vũ đúc kết được rằng, không phải do dân đông, giàu tài nguyên, đất đai rộng lớn, lịch sử lâu dài, mà do các quốc gia ấy có khát vọng vươn lên. Vũ soi rọi lịch sử và hiện tại nước nhà để tìm cho ra, điều gì là cái neo kìm hãm dân tộc. Vũ chính là doanh nhân đầu tiên của VN nhận thức và gọi ra cái tên của cái neo ấy, đó là nền “văn hóa âm tính”. Chính nền “văn hóa âm tính” làm người VN dễ dàng bằng lòng với mình, dễ dàng an phận, dễ dàng chấp nhận số phận, tự ru mình trong những khuôn khổ đạo đức nhỏ, đã là sức ì cơ bản nhất làm đất nước chậm tiến. Chỉ mau chóng cải sửa nền “văn hóa âm tính” ấy, chuyển qua nền “văn hóa dương tính” hừng hực niềm đam mê sáng tạo và khát vọng thì đất nước mới phát triển hùng mạnh được. Hiểu điều ấy, Vũ lên cả một kế hoạch hành động, bắt đầu từ việc khởi xướng diễn đàn “Việt Nam nhỏ hay không nhỏ” trên báo Thanh Niên, đến hàng chục cuộc đăng đàn diễn thuyết với lớp trẻ, sinh viên về khát vọng lớn. Bằng tất cả nhiệt huyết, nguồn lực kinh tế của mình, Vũ hăng hái lao vào cuộc cổ vũ quyết liệt cho tinh thần sáng tạo. Hơn ai hết Vũ coi sáng tạo và khát vọng là động lực chính cho đất nước cất cánh. Vũ vận động truyền thông, vận động các học giả, trí thức cổ vũ cho cuộc đổi mới trong giáo dục, lấy “giáo dục động lực” làm chủ thể.

Nhà điêu khắc Lê Liên ở Hà Nội không hề ngạc nhiên khi Vũ nhờ ông làm 30 bức tượng các vĩ nhân trên thế giới ở mọi thời đại từ chính trị, quân sự, kinh tế, khoa học, văn hóa, tôn giáo. Ông bảo: “Anh biết khát vọng cháy bỏng của chú mày cho đất nước mình rồi, chú mày muốn có tượng các vĩ nhân không để trưng, để ngắm, để làm cảnh đâu mà để hàng ngày đối chất chứ gì?”. Vũ gật đầu. Một trí thức ở ẩn khi biết Vũ thường xuyên làm cái việc đối chất với các vĩ nhân đã nói: “Kẻ luôn đối chất với mình chỉ là kẻ trên tầm thường một chút, còn kẻ dám đối chất với các vĩ nhân là kẻ không tầm thường, là kẻ “vĩ cuồng”,nhưng đất nước đang rất cần những kẻ vĩ cuồng, những kẻ không tầm thường như thế!”. Ông nói thêm: “Tôi hèn, đến đối chất với chính mình mà tôi còn sợ, nhưng tôi biết nếu một dân tộc không có những con người dám đối chất với các vĩ nhân mà cả thế giới ngưỡng mộ, tôn vinh, thì chẳng bao giờ dám vượt lên chính mình được, chẳng bao giờ có thể hùng mạnh được”. Vũ tâm sự: “Tôi so tôi với các bậc vĩ nhân để tôi luôn biết mình đang ở đâu, đang còn quá nhỏ bé để không bao giờ cho phép mình tự bằng lòng với mình. Tôi đối diện với các vĩ nhân để tôi luôn hỏi “Trước một sự việc, một sự biến khó khăn của đất nước, của nhân loại, tại sao các ngài giải quyết được?”. Tôi đối diện với các vĩ nhân, chăm chăm nhìn ngắm họ, tôi tự hỏi, cởi áo quần ra họ cũng giống tôi thôi, tại sao tôi cứ phải có mặc cảm thua kém họ ?”.

Đặng Lê Nguyên Vũ “Vĩ cuồng” ư? Đúng! Nhưng chỉ “vĩ cuồng” cái khát vọng làm sao đất nước Việt trở nên vĩ đại. Háo danh ư? Đúng, nhưng không hề háo danh cho mình mà lúc nào cũng hừng hực háo danh cho dân tộc, cho quốc gia.

Cuộc đời lăn lộn làm dân của tôi, tôi luôn đau đáu tìm kiếm những con người để tôi đặt niềm tin, để tôi hy vọng cho Tổ quốc. Cái Tổ quốc mà cha tôi yêu và viết câu thơ để đời:

Đi giữa vườn nhân dạ ngẩn ngơ

Vì thương người lắm mới say thơ

Và nói câu để đời “Ta thà bị lừa còn hơn không tin vào con người”. Cái Tổ quốc mà em trai tôi yêu và giữa tuổi 20 , tuổi đẹp nhất một đời người đã hiến dâng máu mình cho nó. Cái Tổ quốc mà tôi yêu với tất cả trái tim dù là trái tim xơ xác vì có quá nhiều những vết xước thời cuộc. Trong hành trình tìm kiếm đó tôi đã sung sướng tìm ra một con người trong số những con người tôi luôn tin là còn đang lẩn khuất đâu đó nữa, đó là Đặng Lê Nguyên Vũ. Tôi không hề ngượng miệng, không hề sượng ngòi bút khi đưa ra sự thật này. Dù ai đó hoài nghi theo cái lẽ thông thường, rằng: “Chắc là gã Văn này được thằng Vũ ấy cho nhiều lắm đây”. Đúng, Vũ đã cho tôi rất nhiều, trong đó có cái quý giá nhất đó là niềm tin cháy bỏng rằng, nếu chúng ta dám ước mơ lớn, dám khát vọng lớn đưa dân tộc chúng ta lên đỉnh vinh quang của nhân loại, chúng ta có ý chí mãnh liệt thì chúng ta sẽ biết cách thực hiện được nó. Và hơn hết Vũ đã cho tôi thấy những việc Vũ đã làm với tư cách một kẻ “vĩ cuồng” nhất ở thời điểm này của đất nước này để tôi thêm vững niềm tin vào thế hệ trẻ của đất nước.

1. Đương đầu với Tập đoàn đa quốc gia khổng lồ hàng đầu thế giới về cà phê, buộc Tập đoàn ấy phải lùi bước chia lại thị phần cà phê của VN cho doanh nghiệp VN.

2. Quảng bá, cổ vũ hết mình cho Thương hiệu Việt, cho Thương hiệu Nông sản Việt, từng bước đưa thương hiệu Cà phê Trung Nguyên thuần Việt ra với thị trường cà phê thế giới.

3. Cổ vũ cho lớp trẻ Tinh thần khởi nghiệp mới, gắn với khát vọng cho một nước Việt vĩ đại, hùng cường.

4. Có ý tưởng táo bạo chưa từng có, đó là xây sựng thành phố Buôn Ma Thuột thành “Thủ phủ cà phê Toàn cầu” và xây dựng “Thiên đường cà phê Toàn cầu” – một Thiên đường cà phê duy nhất trên thế giới ở Đắk Lắk.

5. Mua lại cả một bảo tàng cà phê thế giới với hơn 15.000 hiện vật quý giá của Đức để làm tài sản văn hóa cho VN, từ đó xây dựng Bảo tàng Cà phê thế giới độc đáo nhất ở VN.

6. Xây dựng cả một học thuyết mới có tên là “Học thuyết cà phê” mà nội dung cốt lõi của nó là sự sáng tạo và liên kết sức mạnh nhân văn toàn cầu, vận động các trường đại học trên thế giới ủng hộ nó và cùng biến nó thành giáo trình cho sự thành công của bất cứ ai trong thời đại khủng hoảng toàn cầu hiện nay.

7. Đầu tư mọi nguồn lực để kêu gọi, tập hợp các chuyên gia kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa học của VN cũng như thế giới, trong đó có cả các chiến lược gia kinh tế hàng đầu thế giới như Tom Cannon, Peter Tinmer để xây dựng kịch bản cho con đường phát triển bền vững cho VN, cũng như kịch bản cho ngành cà phê thế giới.

8. Bay qua Brazil – đất nước xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giời, vận động các nhà kinh doanh cà phê Brazil rồi gặp gỡ các nghị sĩ,các chính khách Brazil, các nhà hoạt động kinh tế Inđonexia thuyết phục họ cùng liên kết với VN – đất nước xuất khẩu cà phê lớn thứ 2 thế giới, để tạo sức mạnh đòi lại sự công bằng cho hàng chục triệu người dân trồng cà phê.

9. Đem hết sức mình, kiên trì vận động các chính khách,các nhà kỹ nghệ Israel để giúp VN công nghệ tưới tiêu bảo vệ nguồn nước cho Tây Nguyên. Liên kết với các Tập đoàn của Nauy để hỗ trợ kỹ thuật phân bón hữu cơ tốt nhất cho cây trồng và đất trồng, có thể nhanh chóng đẩy năng suất cây trồng lên hơn 30%.

10. Tập hợp các chuyên gia về đối ngoại, lập ra đề án “Ngoại giao văn hóa”, “Ngoại giao xanh” gửi lên Bộ Ngoại giao. Vận động Bộ Ngoại giao ủng hộ và biến nó thành hiện thực để đất nước có thêm nhiều bè bạn.

11. Đưa ra luận thuyết đảo chiều tư duy, biến quyền lực khổng lồ nước ngoài nào đó đang đè lên đất nước mình thành cái đế, cái bệ đỡ để VN cất cánh.

12. Đưa ra lý luận chiến lược, một nước có nền kinh tế nhỏ như Việt Nam nếu biết vận dụng kinh nghiệm và bài học thành công của Chiến tranh Nhân dân trong chiến tranh tạo nên thế trận Chiến tranh Nhân dân trong thời bình thì có thể chiến thắng trong cuộc cạnh tranh với các thế lực kinh tế hùng mạnh của các cường quốc.Lý luận này được đại tướng Võ Nguyên Gíap và nguyên thủ tướng Võ Văn Kiệt rất ủng hộ.

13. Không ngừng lại ở những vấn đề quốc gia, Vũ còn vận động cả “Quỹ Hòa bình quốc tế” – một tổ chức uy tín hàng đầu thế giới ủng hộ đề án “Phát triển bền vững toàn cầu ”với cốt lõi là Năng lượng tri thức sáng tạo, tri thức xanh và ngọn cờ của chủ nghĩa nhân văn.Và đã được Ban lãnh đạo của Qũy nhiệt thành đón nhận.

Bất cứ ai công tâm chắc sẽ không thể phủ nhận được những gì Đặng Lê Nguyên Vũ đã lăn xả, đã hiến dâng vì sự nghiệp chung của quốc gia.

Một con người như thế của đất nước ở thời đại đang quá thiếu vắng những anh hùng, trớ trêu thay, bi kịch thay lại đang bị tổn thương, đang bị không ít kẻ hẹp hòi, đố kỵ, chĩa đòn roi tấn công không thương tiếc vì những điều ai đó đã cố tình dựng lên. Với lương tâm công dân của mình tôi xin được lên tiếng để làm cái việc rõ ràng, minh bạch đó là bảo vệ Vũ, bảo vệ tư tưởng của Vũ, bảo vệ khát vọng vì một nước Việt hùng cường của Vũ, bảo vệ những giấc mơ tưởng chừng như điên rồ của Vũ nhưng đang từng bước được Vũ biến thành hiện thực. Tôi xin bảo vệ, như người lính sẵn sàng ra chiến trường để bảo vệ những giá trị cao quý của dân tộc.

Những anh hùng vẻ vang của các cuộc chiến tranh, đất nước ta có quá nhiều, nhưng chiến tranh chỉ là lát cắt của lịch sử và cái đích của nó cũng chỉ vì sự phát triển thịnh vượng muôn đời. Các quốc gia phát triển luôn ý thức được điều đó, vì vậy họ có những anh hùng làm nên niềm tự hào, làm nên sức mạnh dân tộc mình, như nước Nhật có Toyota, Sony, nước Hàn có Sam Sung, LG, Hoa Kỳ có Microsoft vv… Trong khi đó đất nước ta thì chưa có ai. Vì sao vậy? Phải chăng vì chính những mầm mống của nó đang còn phải chịu cái số phận chỉ là những đứa con ghẻ ,đang còn phải chịu biết bao búa rìu của những kẻ có tầm nhìn hạn hẹp, của sự đố kỵ, của những xâu xé lợi ích cục bộ, ích kỷ?

Với tư cách một công dân yêu đất nước mình, tôi kêu gọi những ai đang đau đáu với khát vọng vinh quang cho dân tộc – một dân tộc phải đổ nhiều xương máu nhất cho sự vẹn toàn bờ cõi, cho sự bình yên bầu trời, hãy có chính kiến của mình, hãy lên tiếng của mình không phải chỉ vì một trường hợp cá nhân Đặng Lê Nguyên Vũ, mà trước hết, trên hết vì đại cục.

Một đại cục, mà một quốc gia muốn phát triển phải có những con người có khát vọng lớn, phải có những thương hiệu hàng hóa lớn, phải có đội quân doanh nhân là chủ lực và được đặt ở vị trí, vai trò của lịch sử. Một đại cục, ở đó bất cứ ai có ý tưởng mới, lớn lao, đầy khát vọng cao đẹp sẽ được cả dân tộc chung tay biến thành hiện thực. Một đại cục mà mỗi thương hiệu quốc gia làm nên sự phát triển quốc gia phải được bảo vệ như tài sản vô giá của cả quốc gia.

Đặng Lê Nguyên Vũ tự nhận biết về mình và tự nhận rằng mình đang rất cô đơn – Đó là số phận của kẻ muốn vượt lên chính mình, luôn phải chấp nhận. Nhưng tôi không tin Vũ sẽ mãi mãi cô đơn khi đất nước đang hình thành, đang xuất hiện một lớp trẻ đông đảo cũng có tầm nhìn, cũng có đầy khát vọng như Vũ, họ đang và sẽ tình nguyện đứng bên Vũ, sát cánh với Vũ, tin tưởng ở Vũ.

“Có niềm tin rồi sẽ có tất cả” đó là câu nói mà Vũ thường tâm niệm.

Tác giả: Lưu Trọng Văn

Câu chuyện thứ ba: DƯƠNG THỊ BẠCH DIỆP - GIÁM ĐỐC CTY TNHH ĐỊA ỐC DIỆP BẠCH DƯƠNG

Khi đi tìm hiểu tư liệu viết phóng sự này, tôi đã gặp bà Dương Thị Bạch Diệp – Giám đốc Công ty TNHH Địa ốc Diệp Bạch Dương (thường gọi là bà Bạch Diệp). Người phụ nữ nổi tiếng vừa sở hữu chiếc xe Rolls-Royce siêu sang nhất Việt Nam, trị giá tới hơn 23 tỷ đồng. Song qua câu chuyện kể, rất nhiều lần bà Bạch Diệp phải lấy khăn lau nước mắt.

Bà nói, để có được cuộc sống như hôm nay, đã nhiều lúc bà phải “ăn chay, niệm Phật”… phải “nhịn đói nhịn khát” và, đã có thời gian phải đương đầu với cả chốn lao tù, rồi “mũi tên, hòn đạn” nữa. Biết bao sóng gió cuộc đời truân chuyên với người phụ nữ này… Bà đã phải làm đủ thứ nghề để kiếm sống.

Song tất cả gian nan khổ ải ấy, người con gái đất võ Bình Định cứ lừng lững đứng lên, bà như cây bạch dương xanh thắm giữa gió ngàn. Trước thương trường của tháng ngày đổi mới, bà càng khẳng định được vị thế của mình, từ hai bàn tay trắng trở thành người phụ nữ thành danh, nổi tiếng, làm chủ nhiều bất động sản có giá trị lớn tại TP Hồ Chí Minh.

Tuổi thơ và những kỷ niệm khó quên ở miền Bắc

Câu chuyện đầu tiên bà Bạch Diệp kể cho tôi nghe là những năm tháng tuổi thơ trên quê hương miền Bắc. Bà Diệp sinh năm 1948 tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Năm 1954 - khi ấy ông Dương Thâu (SN 1926, ba sinh ra bà Diệp) là Thị đội trưởng TP Quy Nhơn. Bà Diệp là một trong số con em cán bộ miền Nam được chọn cho ra miền Bắc học tập. Vào những năm 1964 – 1965, giặc Mỹ bắt đầu leo thang đánh phá miền Bắc, năm 1964 Trường học sinh miền Nam số 13 tạm thời giải tán, bà chuyển về ở nơi gia đình, học cấp 3 ở Trường Thái Phiên, Hải Phòng.

Cũng như bao học sinh khác, bà thấu hiểu cuộc chiến tàn khốc do đế quốc Mỹ gây ra ở cả hai miền Nam - Bắc. Những tiếng kẻng báo động, tiếng bom đạn và máy bay Mỹ gầm rú… và cảnh sơ tán, trú hầm… đến bây giờ nhắc lại, bà Diệp vẫn như còn cảm thấy rất gần. Sơ tán về Trường cấp 3 Kim Thành, Hải Dương (lúc ấy bà Diệp đang học lớp 10 hệ 10/10) dù còn nhỏ tuổi, là học sinh ở miền Nam ra, song cô gái Bạch Diệp đã nếm đủ vị đắng, ngọt của cuộc đời.

Bà Bạch Diệp nhớ lại: “Những năm tháng chiến tranh, miền Bắc là hậu phương cho tiền tuyến và khó khăn thiếu thốn đủ bề nhưng Đảng và Bác Hồ cũng như đồng bào miền Bắc luôn dành cho học sinh miền Nam những điều kiện tốt nhất cả trong cuộc sống cũng như trong học tập… Nhiều câu chuyện “nhường cơm sẻ áo đến bây giờ mỗi khi nhớ lại không sao cầm nổi nước mắt”… Trong rất nhiều câu chuyện bà Bạch Diệp kể về tháng ngày sống ở miền Bắc, bà còn nhớ như in chuyện khi đã có chồng, sinh con, có lúc phải đi mót khoai về ăn.

Bà Bạch Diệp xúc động nói: “Vào năm 1972, khi ấy đói khủng khiếp. Tôi sinh cháu Nguyễn Thị Châu Hà, nhiều khi nhà nghèo quá, không có gạo, phải ăn củ sắn, khoai lang thay cơm. Nhiều bà mẹ miền Bắc thấy tôi là con gái miền Nam, ai cũng thương. Các bà, các mẹ thường đến an ủi, cảm thông, song tất cả ai cũng nghèo nên về vật chất chẳng giúp đỡ nhau được gì. Nhưng chính cái tình, cái nghĩa cao cả ấy, đã giúp mẹ con tôi vượt qua nhiều thử thách, khó khăn…”.

Chuyến đi B và những ngày đầu vượt lên số phận

Đến bây giờ, có rất nhiều thông tin đồn thổi về người phụ nữ nổi danh này với những thật hư khác nhau, nhưng tất cả đều không đúng sự thật. Điều đầu tiên phải khẳng định ngay là bà Bạch Diệp được học hành tử tế. Thời bao cấp bà đã có nhiều năm tiếp cận nghề buôn bán kinh doanh, mà kinh doanh trong nhà nước hẳn hoi chứ không phải mua gian, bán lậu.

Năm 1971, khi đã tốt nghiệp Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội, vừa ra trường bà Bạch Diệp được điều về nhận công tác tại Chi nhánh Thủ công Mỹ nghệ Hải Phòng. Qua thời gian thử việc, trải nghiệm thực tế, lãnh đạo chi nhánh thấy tính bà kiên định và trung thực nên phân công cho bà làm cán bộ lao động tiền lương. Bà Bạch Diệp tâm sự, những năm chiến tranh là sinh viên Trường Đại học Ngoại thương, bà chưa dám nghĩ nhiều đến chuyện bán buôn sau này.

Nhưng khi về làm việc ở Chi nhánh Thủ công mỹ nghệ, làm cán bộ lao động tiền lương nhưng bà rất mê hàng hoá trang trí nội thất, nhất là vôi ve ngành xây dựng. Đã nhiều lần bà theo ba đi ra cảng giao hàng (ba bà Diệp là cán bộ mậu dịch đối ngoại Hải Phòng, thuộc Bộ Ngoại thương), gặp gỡ và tiếp xúc với rất nhiều khách hàng bà biết chữ tín trong thương trường là vô cùng quan trọng.

Trong khi đã có chồng, hai con và đã yên bề gia thất nơi đất Cảng, đùng một cái cuối tháng 1 năm 1975 bà Bạch Diệp hay tin chuẩn bị lo sắp xếp gia đình để đi B (vào Nam). Bà vừa nói đến đây, tôi thắc mắc ngay: Vì sao bà đang làm trong ngành Ngoại thương, đã có chồng con, hơn nữa là phụ nữ, biết đánh đấm gì mà lại đi B?

Hiểu ý tôi, bà Diệp cười vui: “Nói là đi B cho oai vậy thôi chứ thực ra là đi theo tàu biển chở vũ khí, súng đạn và một số nhu yếu phẩm chuẩn bị cho chiến trường miền Nam… Đoàn của chúng tôi đi chủ yếu là bộ khung để vô tiếp quản vùng giải phóng B2…”. Qua câu chuyện tôi biết, dù tuổi thơ của bà phần lớn là sống ở nhiều nơi trên miền Bắc, song trong sâu thẳm từ đáy lòng bà vẫn ngày đêm đau đáu nhớ về khúc ruột miền Trung. Chính vì thế mà sau khi được tổ chức thông báo, bà sẵn sàng xuống tàu vào Nam.

Chuyến tàu TV1 của Công ty Vận tải biển Việt Nam xuất phát từ Cảng Hải Phòng vào tối ngày 27/3/1975. Buổi chia tay với thành phố Cảng không chỉ có chồng, con và người thân. Trước lúc xuống tàu, bà đã không cầm nổi nước mắt khi những kỷ niệm vùng đất Cảng thân yêu đã bao năm gắn bó, chở che bom đạn cho gia đình bà. Bà thú thực rằng phải can đảm lắm mới dứt ra mà đi được bởi cái tình nghĩa bao dung, rộng lớn ấy.

Sau ba ngày đêm lênh đênh trên sông, biển, khi tàu đã vào đến hải phận miền Trung bà mới biết được chiến trường miền Nam đang thắng lớn. Miền Nam sắp giải phóng. Mỗi lần nghe bản tin của Đài Phát thanh tiếng nói Việt Nam, anh chị em trên tàu ai nấy đều cảm kích, phấn chấn, mong từng phút, từng giờ được đặt chân lên đất Mẹ.

Tối 29/3/1975, khi tàu vào đến địa phận Đà Nẵng cũng là lúc tất cả mọi người trên tàu hay tin Đà Nẵng đã giải phóng. Mọi người hò reo chờ đợi từng phút khi tàu cặp Cảng Sơn Trà (Đà Nẵng). Sau hơn 20 năm xa cách, đặt chân đến mảnh đất miền Trung… bà thầm cảm ơn biết bao người đã anh dũng hy sinh, hoặc phải bỏ lại một phần xương máu ở chiến trường để có được giờ phút nghẹn ngào vì vui sướng khi quê hương đã độc lập, tự do. Nhưng cũng chính những năm tháng sau chiến tranh ấy, không biết bao đắng cay và có cả tai ương đã giáng xuống đầu bà.

Những tai họa khủng khiếp đến không ngờ…

Càng đi sâu tìm hiểu về cuộc đời nữ doanh nhân Dương Thị Bạch Diệp, tôi càng thêm những bất ngờ về cuộc đời truân chuyên của bà. Cho dù bây giờ bà đã thành danh trở thành “triệu phú đô la” nhưng cái quá khứ ngập tràn chông gai ấy có mấy ai biết được tại An Giang bà đã từng bị bọn tham nhũng, trộm cắp thuê tên sát nhân nã cả băng đạn AK vào mình. Câu chuyện có thật “một trăm phần trăm này” thoạt nghe ai cũng phải ớn lạnh, nổi da gà.

Người phụ nữ sở hữu chiếc xe trị giá 23 tỷ đồng
 

Sau khi từ Tổng kho Trung Trung Bộ (có trụ sở tại Bình Định) bà Bạch Diệp về quê chồng, công tác tại Công ty Vận tải thủy An Giang. Khi ấy đất nước mới giải phóng, kinh tế còn nhiều khó khăn, đặc biệt là mặt hàng xăng dầu. Công ty Vận tải thủy An Giang có mấy cặp xà lan chở xăng dầu.

Cũng vì hám lợi mà không ít kẻ đã bán rẻ danh dự, câu kết với số cán bộ, công nhân viên biến chất bòn rút của công, trộm cắp xăng dầu của Nhà nước. Là một cán bộ có uy tín của Công ty, bà Bạch Diệp đã được rất nhiều quần chúng tốt phản ánh nạn ăn cắp xăng dầu trên xà lan.

Đầu tháng 6/1978 bà hay tin 2 chiếc xà lan chở xăng, dầu của Công ty bị chìm. Lúc đầu mọi người ai cũng nghĩ là do sự cố kỹ thuật nên xà lan bị thủng vỡ, đây là sự cố ngoài ý muốn.

Bà Bạch Diệp nhớ lại: “Lúc đầu tôi cũng tin đây là sự cố. Nhưng xâu chuỗi lại những sai phạm trước đó, tôi thấy có điều gì không ổn. Chính vì vậy nên tôi đã cất công đi xác minh, gặp một số quần chúng cùng đi trên xà lan, tìm rõ nguyên nhân sự việc. Cuối cùng kết quả đúng như tôi dự đoán, đây không phải là sự cố kỹ thuật, hay tai nạn bất ngờ mà chính một số thủy thủ trên tàu câu kết với bộ phận giám sát hàng hóa đã hút hết xăng đem bán, sau đó chúng đục xà lan cho dầu nhớt dơ chảy ra… hòng hủy tang chứng…”.

Khi sự việc bị bại lộ, một số đối tượng sợ bà Bạch Diệp tố cáo nên đã thuê người giết hại bà. Vào 2 giờ chiều ngày 9/6/1978, bà Bạch Diệp vừa bước vào phòng làm việc thì gặp Tô Văn Hùng là nhân viên bảo vệ Công ty xách khẩu súng AK chạy vào, như một tên cướp táo tợn, không nói không rằng hắn lạnh lùng giương súng siết cò… hàng loạt tiếng nổ chát chúa vang lên khiến bà Diệp choáng váng đổ vật ra nền nhà.

Sau giây phút hoàn hồn, bà Diệp nhổm dậy. Phát hiện thấy bà Diệp còn sống, tên Hùng lại lao tới siết cò. May mắn làm sao viên đạn cuối cùng (sau này khám nghiệm được biết đó là viên đạn AK thứ 20) bị hóc ngay ổ khóa nòng nên bà Diệp thoát chết. Những kẻ đứng sau vụ án này thuê tên Tô Văn Hùng là nhân viên bảo vệ nã súng giết bà Diệp, song kẻ sát nhân đã run sợ trước việc làm phi nghĩa nên hắn đã không “hạ” được mục tiêu như dự định đê hèn. Những viên đạn quái ác ấy đều sượt tóc bà Diệp, bắn trúng 4 công nhân đang ngồi chờ lãnh lương, cách chỗ bà Diệp ngồi chừng 40 m, tất cả đều bị gãy xương đùi.

Sau lần hoảng sợ và thoát chết ấy, bà Diệp và gia đình phải đến xin lánh nạn tại Ủy ban Kiểm tra tỉnh An Giang. Câu chuyện động trời này đã gây xôn xao tỉnh An Giang và các vùng lân cận. Trong dịp về kiểm tra công tác tại An Giang, hay tin đích thân đồng chí Đỗ Mười (khi ấy đồng chí Đỗ Mười là Phó Thủ tướng Chính phủ) đã đến thăm gia đình bà Bạch Diệp, bà Bạch Diệp khẳng định: “Tôi còn nhớ như in lời đồng chí Đỗ Mười nói với ông Tư Việt Thắng (Bí thư Tỉnh ủy An Giang): “Các anh phải giải quyết ngay việc này, chứ không thể để cộng sản tị nạn cộng sản như thế này được…’’.

Để giải quyết khó khăn cho gia đình bà Diệp, Ủy ban Kiểm tra Đảng cũng như một số ban ngành của An Giang đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ gia đình bà Bạch Diệp, ba tháng sau khi gặp nạn, vợ chồng bà Bạch Diệp chuyển công tác tại Công ty Bao bì xuất khẩu của Bộ Ngoại thương, đóng tại TP Hồ Chí Minh.


Hai lần bị bắt giam oan

Đầu tháng 12/1982, đang lúc bà Bạch Diệp và bạn bè đồng nghiệp vui mừng hay tin bà đã có quyết định bổ nhiệm… thì một lần nữa, tai họa lại ập đến với bà. Hôm đó là ngày 9/12/1982, khi bà đang có mặt ở cơ quan thì Công an quận Tân Bình đến đọc lệnh bắt giam bà với tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản riêng của công dân…”.

Bà Diệp choáng váng. Đến khi gặp cán bộ xét hỏi, bà Diệp mới vỡ lẽ rằng, bà làm ơn đã mắc oán. Nội dung chỉ đơn giản là sự quen biết với một người bạn thân của ba bà Diệp. Ông ấy có người cháu biết mối quan hệ của bà Diệp ở Sài Gòn nên đã thông qua bà Diệp nhờ nhập hộ khẩu cho mình vào TP Hồ Chí Minh. Nghe lời anh này, bà Diệp đã viết giấy có nhận của anh ta 13.000đ (trị giá gần 1 chỉ vàng) để bà Diệp đưa cho người giúp đỡ, gọi là chi phí tiền, trà nước…

Khi những người quen cho biết không thể lo được cho người cháu kia, bà Diệp đã nhiều lần gặp anh ta xin trả lại số tiền trên, song anh ta nhất định không nhận. Một lần nữa bà Diệp lại đến năn nỉ những người quen cố gắng giúp và toàn bộ số tiền 13.000đ ấy, bà Diệp đưa hết cho họ. Khi đã được nhận vào làm việc ở Công ty Xây lắp ngoại thương và sắp có hộ khẩu, người cháu của ông bạn ba bà Diệp vội đến gặp bà. Vì anh ta sợ khi xong việc sẽ phải đưa giấy nhận giữ 13.000 trả lại cho bà Diệp nên anh ta nại ra việc mất giấy, yêu cầu bà Diệp viết lại giấy lần 2 (vẫn nội dung như trước).

Vì tin người và nghĩ rằng mình không vụ lợi nên bà Diệp đã viết giấy. Song sau đó anh ta cầm tờ giấy này làm bằng chứng tố cáo bà Diệp với Công an Tân Bình.

Quá trình điều tra, khi xác minh, biết rõ bản chất sự việc, bà Diệp vì tin người, nể nang bạn bè mà ra tay lo giúp chứ mảy may không hề có vụ lợi, hay chiếm đoạt tiền bạc của người khác, chiều 3/2/1983 (tức chiều 30 Tết) bà Diệp được tạm tha và sau đó là quyết định miễn tố, trả tự do cho bà Diệp.

Bị tạm giam 2 tháng 15 ngày về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản của công dân” rồi được minh oan nhưng nào có mấy ai hiểu được. Bà Diệp thở dài. Thấy bà vẫn còn mặc cảm về cảnh tù tội, tôi mang chuyện làm ăn, kinh doanh ra đàm đạo với bà. Như lại gặp phải mồi lửa, bà đứng phắt dậy: “Chuyện kinh doanh, chuyện của doanh nhân ư? Khoan hãy nói đến. Anh là nhà báo Công an hỏi kinh doanh tôi kể cho anh nghe câu chuyện này cũng liên quan đến kinh doanh, nhưng nó lại là chuyện tôi bị… tù oan lần nữa đấy. Tôi sém bị mù vì hơn 6 tháng nằm tại trại tạm giam…”. Bà Bạch Diệp thuật lại câu chuyện này như đã thuộc lòng.

Vụ việc liên quan đến hợp đồng mua bán nhà 37 Nguyễn Thị Diệu (NTD). Hợp đồng được lập vào ngày 30/7/1993. Trong rất nhiều đơn thư kêu cứu lúc bấy giờ, bà Bạch Diệp đều khẳng định: Hai bản hợp đồng mua bán nhà 37 NTD là sự lừa lọc, chỉ vì tin người mà bà đã đặt bút ký: “Bấy giờ mỗi khi đọc lại 2 hợp đồng này tôi chỉ muốn chạy ra đường mà không cần biết trước mặt mình là cái gì, vì đó là 2 hợp đồng lừa đảo mà tôi tin người nên đã ký…”. Bà Bạch Diệp nói.

Điều oái oăm thay, bà Bạch Diệp đã phải mất không số tiền quy ra vàng lên đến hàng trăm lượng vàng, nhưng ngày 12/11/1994, bà Diệp lại bị bắt giam. Bà Bạch Diệp ngồi lặng hồi lâu, nước mắt ứa ra: “Em cứ hình dung xem, người ta lừa chị, lấy của chị hàng trăm lượng vàng. Chị phải cắn răng chịu đựng. Tưởng mọi việc yên ổn ai dè tai họa ập xuống”. Hơn 6 tháng bị tạm giam, bà Bạch Diệp khóc sưng húp mắt. Hằng đêm bà réo gọi tên con… kêu oan và lại cầu trời, niệm Phật… Thế rồi, điều tra mãi không tìm được bằng chứng gì phạm tội, ngày 23/5/1995 bà Bạch Diệp nhận được quyết định trả tự do.

Con đường lập nghiệp

Trong số đại gia ở các tỉnh, thành phía Nam, chẳng mấy ai không biết đến bà Bạch Diệp. Nhưng những người nổi tiếng ăn chơi sành điệu thì vừa rồi phải giật mình khi hay tin bà Giám đốc Diệp Bạch Dương dẫn về “con xe” Rolls-Royce mới cáu cạnh với biển số “tứ quý 7″ đắt tiền và sang nhất Việt Nam. Có người nói rằng bà chơi ngông vậy thôi, chứ cái công ty gia đình chưa đến chục người mà đã có đến 6,7 chiếc xe ôtô loại sang rồi thì việc mua thêm chiếc Rolls Royce rõ là chuyện lãng phí. Trái với luồng thông tin trên, giới buôn bán bất động sản ở TP Hồ Chí Minh đa phần cho rằng: “Bà Diệp có mua đến cả chục chiếc Rolls Royce cũng chẳng thấm vào đâu so với những tài sản kếch sù mà bà đang làm chủ…”.

Kể về tài sản, về sự giàu có của bà Bạch Diệp theo như cánh báo chí chúng tôi hay nói: “Có mà kể cả ngày…”. Điều tôi quan tâm tìm hiểu chính là cái sự bắt đầu, giai đoạn tay trắng mà bà Bạch Diệp gây dựng cơ đồ kia. Hẹn tới hẹn lui, cuối cùng bà Bạch Diệp cũng dành cho tôi khoảng thời gian, tuy không nhiều nhưng cũng đủ hiểu về cuộc đời bà. Như đã nêu ở phần trên, sau khi bị nhốt giam oan 2 tháng 15 ngày trở về; bà thấy chán nản và không còn mặn mà chuyện công tác ở cơ quan nữa.

Bà xin nghỉ chế độ chính sách. Bà Bạch Diệp nói: Ở nhà mãi cũng chán. Nhìn trước ngó sau tài sản chỉ có vài vật dụng cũ cùng căn hộ chung cư 72/lầu 2 Ký Con, phường 19 – nay là phường Nguyễn Thái Bình, quận 1, TP Hồ Chí Minh. Nhiều lần ngược xuôi các con đường trung tâm Sài Gòn, bà Bạch Diệp cứ mông lung nghĩ hoài về nhiều căn nhà ở giữa trung tâm thành phố, bán giá rẻ như bèo mà rất ít người mua. Những căn nhà ấy nếu được nâng cấp, xây mới… chắc chắn khi bán sẽ sinh lợi nhiều…

Để làm thử, bà về nhà thiết kế, sửa sang ngay chính căn hộ chung cư của mình (đây là căn hộ do 2 căn ghép lại khoảng 160m2). Do có đầu óc thẩm mỹ, lại yêu nghề xây dựng từ nhỏ nên bà đã sửa chữa căn hộ rất đẹp. Đúng như dự kiến ban đầu, bà Bạch Diệp bán căn hộ chung cư này với giá 12 lượng vàng.

Cũng trong năm 1984, bà mua ngay căn nhà số 100 đường Trần Hưng Đạo (một trong những con đường trung tâm thành phố) với giá 4 lượng vàng. 12 lượng vàng bán căn hộ chung cư Ký Con, vay mượn bạn bè, bà xây căn nhà số 100 Trần Hưng Đạo lên 3 tầng lầu… tất cả hết 20 lượng vàng. Vừa xây xong, Công ty Savimex đến mua và bà bán ngay được 80 lượng vàng. Có tiền trong tay, bà mua tiếp căn nhà 92 Trần Hưng Đạo, rồi lại sửa, lại xây và… lại bán. Cứ thế, chỉ trong thời gian ngắn, bà Bạch Diệp đã mua được nhiều nhà trên đường Trần Hưng Đạo.

Bà Bạch Diệp kể cho tôi nghe liền một mạch chuyện mua, bán nhà. Trong câu chuyện bà thừa nhận rằng: “Thật không ai tin được, vào thập niên 80 – 90 của thế kỷ trước, chuyện mua bán nhà cửa lại rẻ mạt và dễ dàng đến thế. Mà thời kỳ bao cấp rất ít người nghĩ đến chuyện buôn bán kinh doanh bất động sản…”. Có được số vốn trong tay hàng ngàn lượng vàng, bà Bạch Diệp đến các khu biệt thự trong thành phố, nếu ai bán nhà, bất cứ lớn nhỏ bà cũng mua ngay. Chính vì những tính toán, đoán trước được vận hội của đất nước nên khi đất nước đổi mới chuyển sang nền kinh tế thị trường thì bà Bạch Diệp đã có cả chục năm trải nghiệm qua thực tế rồi.

Bà Bạch Diệp phân tích cặn kẽ tình hình thời cuộc ngay từ những năm khó khăn của thời bao cấp. Bà triết lý: Khi mọi người đổ xô chạy trốn ra nước ngoài thì bà lại bình thản đón nhận cuộc sống thực tế. Ngay lúc ấy bà đã tiên đoán rằng: “Khó khăn, gian khổ như thời đánh Mỹ mình còn thắng được, chắc chắn Đảng và Nhà nước sẽ tìm ra được lối thoát để người dân no ấm. Họ có chạy trốn vượt biên hay tìm mọi cách ra nước ngoài, sớm muộn cũng phải về thôi. Và trong số ấy, sẽ có nhiều người tìm đến thuê nhà mở điểm kinh doanh và nhiều người sẽ mua nhà của tôi…”.

Bắt đầu mua, bán bất động sản từ năm 1984, sau hơn 20 năm bà Dương Thị Bạch Diệp đã trở thành một giám đốc siêu hạng trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản; tại TP Hồ Chí Minh, hàng chục căn biệt thự, nhiều khu đất vàng thuộc công ty của bà và các con đồng sở hữu. Có những khu đất bà chuẩn bị xây dựng khách sạn 5 sao trị giá nhiều triệu đôla. Vì rất nhiều lý do tế nhị, tôi không muốn hỏi cặn kẽ tài sản của bà trị giá bao nhiêu trăm, bao nhiêu triệu đôla. Tôi chỉ ghi nhận hơn 20 năm ấy, ở một thành phố năng động và rộng lớn như TP Hồ Chí Minh, một người kinh doanh từng trải và uy tín như bà, nếu như có đến cả tỷ đôla âu cũng là lẽ thường tình.

Vì tuổi thơ bà đã chịu nhiều lam lũ nên bà rất thấu hiểu cảnh đơn côi, gian khó của người bất hạnh, người nghèo. Từ những lợi nhuận thu được trong thương trường, năm nào cũng vậy, bà đều dành tiền, hàng đến tặng những người gặp hoàn cảnh đặc biệt khó khăn hoặc thông qua các tổ chức xã hội làm từ thiện. Chỉ trong mấy năm gần đây bà đã dành hàng chục tỷ đồng chia sẻ khó khăn với những người nghèo. Riêng các chương trình từ thiện do Báo CAND tổ chức bà đã đóng góp hơn 3 tỷ đồng.

Bà Dương Thị Bạch Diệp có kể cho tôi nghe một ý tưởng, có thể nói là rất mới ở Việt Nam. Từ thực tế cuộc đời mình, đặc biệt là những oan khiên mà bao người gặp phải, bà muốn bước đầu sẽ dành 200 tỷ đồng xây dựng quỹ, tên gọi cụ thể thì bà chưa quyết định, song toàn bộ số tiền trên sẽ gửi vào tài khoản, hàng năm trích ra trao giải cho những “Bao Công” đích thực trong ngành Tư pháp; giải thưởng có thể cả triệu đô la.

Mặc dù đã bước sang tuổi 60 nhưng bà Bạch Diệp vẫn đang ấp ủ hàng loạt những dự án tầm cỡ quốc tế và rất khả thi. Bà vui vì bà sống trong gia đình rất hạnh phúc; các con đều học hành thành đạt từ nước ngoài, nay cùng về giúp bà điều hành công ty. Bà nói chắc rằng phần bà dành cho các con lớn nhất là sự trải nghiệm trong thương trường và đức hạnh làm người. Số tài sản lớn ấy, bà sẽ dành phần nhiều cho các hoạt động xã hội. Khi chia tay, tôi chúc bà mãi mãi như cây bạch dương xanh giữa miền nhiệt đới và ngày càng làm rạng danh người phụ nữ Việt Nam.

Theo Xuân Xe (CAND)

Câu chuyện thứ 5: Bạch Thái Bưởi - Ông vua tàu thủy Việt Nam

Bạch Thái Bưởi (1874 – 22 tháng 7, 1932) là một doanh nhân người Việt nổi tiếng. Ông là người có gan làm giàu, từ tay trắng làm nên nghiệp lớn. Lúc sinh thời, ông được xếp vào danh sách bốn người giàu có nhất Việt Nam vào những năm đầu của thế kỷ 20 (Nhất Sĩ, nhì Phương, tam Xương, tứ Bưởi). Các lĩnh vực kinh doanh nổi bật nhất của Bạch Thái Bưởi là hàng hải, khai thác than và in ấn.

Xuất thân từ tầng lớp nghèo, ông luôn quan tâm đến đời sống của giới thợ thuyền. Ông dành chế độ an sinh cho các nhân viên của mình. Ông trợ cấp cho học sinh nghèo có chí du học. Ông giáo dục con cái lòng quý trọng những người cần lao, nghèo khó; các con đến tuổi trưởng thành đều được ông cất giao công việc trên các bến tàu hay các khu mỏ.

Tích lũy kinh nghiệm

Bạch Thái Bưởi sinh năm 1874 trong một gia đình nông dân ở làng Yên Phú, Thanh Trì, Hà Đông (nay là ngoại thành Hà Nội). Nhà nghèo nhưng cha mẹ ông vẫn cố gắng cho ông học chữ quốc ngữ, chữ Pháp. Nhưng rồi ông bỏ học đi làm ký lục cho một hãng buôn người Pháp ở phố Tràng Tiền, Hà Nội. Năm 1894, ông chuyển sang làm việc cho một xưởng thuộc hãng thầu công chính. Ở đây, lần đầu tiên ông được tiếp xúc với máy móc cơ giới và thu nhận những hiểu biết về cách tổ chức và quản lý sản xuất.

Năm 1895, nhân dịp Bắc Kỳ có gian hàng triển lãm tại hội chợ Bordeux (Pháp), Phủ thống xứ Bắc Kỳ cần một người Việt Nam thạo tiếng Pháp giới thiệu các mặt hàng trưng bày. Thế là chàng thanh niên Bạch Thái Bưởi, mới 21 tuổi đời, được chọn đi dự đấu xảo. Vậy là ông có dịp sang Pháp, tiếp xúc trực tiếp với văn minh phương Tây. Về nước, ông tiếp tục làm việc cho hãng thầu công chính thêm nửa năm. Lúc ấy người Pháp đang chuẩn bị bắc cầu Long Biên, Bạch Thái Bưởi xin vào làm đốc công ở công trình này. Thấy người Pháp đang cần gỗ làm đường sắt, ông liền cùng với một người bạn hùn vốn khai thác gỗ làm tà vẹt bán cho Sở hỏa xa Đông Dương. Trong 3 năm vật lộn trong nghề kinh doanh đầu tiên này, ông đã có chút vốn liếng. Rồi ông bỏ vốn, xoay sang buôn ngô, nhưng lần này vận may không đến nên ông bị lỗ nặng, mất gần hết vốn tích cóp được từ mấy năm buôn gỗ.

Còn lại vẹn nguyên là ý chí kinh doanh vẫn sục sôi trong ông. Thu vén nốt số vốn liếng tài sản còn lại, ông xin phép mở dịch vụ cầm đồ ở Nam Định. Xưa nay, cầm đồ là lĩnh vực mà người Tàu độc quyền thao túng. Để cạnh tranh với họ, ông phải đem tất cả tài tổ chức, kinh nghiệm ra đối phó. Nhân viên toàn người Việt, lại ăn nói, cư xử nhã nhặn, tiền chịu lời phải chăng, cho nên dù bị nhà cầm quyền làm khó dễ đủ điều, thương khách người Hoa chờ ông vỡ nợ…, nhưng khách hàng của ông vẫn ngày một đông. Thừa thắng, ông lãnh thêm việc thầu thuế chợ ở Vinh (1906-1913), ở Nam Định (1906-1909), ở Thanh Hóa (1907-1909).

Tất cả những nghề, những lĩnh vực mà Bạch Thái Bưởi đã trải qua đã đem lại cho ông những kinh nghiệm, ý chí và cả vốn liếng để ông bước vào một lĩnh vực kinh doanh mới mẻ mà chính ông và cả người Việt Nam chưa hề nghĩ tới - Nghề vận tải đường sông.

"Vua" sông nước Bạch Thái

Năm l909, với vốn liếng, kinh nghiệm làm ăn trong những năm qua, Bạch Thái Bưởi quyết tâm lao vào một lĩnh vực kinh doanh mới: vận tải đường sông. Chính từ đây, ông vươn lên đỉnh cao trong sự nghiệp kinh doanh, trở thành “Vua sông biển Đông Dương” và là một trong “tứ đại gia” lừng lẫy thời đó.

Đầu tiên, Bạch Thái Bưởi thuê lại ba chiếc tàu Phi Phụng, Phi Long, Khoái Tử Long của một người Pháp là R.Marty vừa hết hạn hợp đồng với nhà nước. Ba chiếc tàu của ông chạy hai tuyến Nam Định-Hà Nội và Nam Định-Bến Thủy.

Vào nghề sông nước, ông phải đương đầu với các đối thủ người Pháp, Hoa có thế lực mạnh, lại giàu kinh nghiệm hơn nhiều lần. Đặc biệt là việc ông cạnh tranh quyết liệt với người Hoa. Giới Hoa thương lúc đầu rất ngạc nhiên khi thấy một người Việt dám lao vào vùng “cấm địa” của họ. Về sau, họ mới lo sợ, kết hợp với nhau để loại trừ ông. Cuộc tranh đua rất căng thẳng: ông hạ một giá, họ hạ hai giá; ông đãi khách uống trà, họ thết khách thêm bánh ngọt. Giá tàu từ Nam Định lên Hà Nội: trước là 40 xu, nay còn 5 xu… So với các thương gia người Hoa, tình thế của ông thật nguy ngập, mướn ba chiếc tàu, mỗi tháng trả 2.000 đồng, mà mỗi chuyến chỉ thu được 20 đồng.

Chính lúc cực kỳ nguy ngập đó, Bạch Thái Bưởi đã sử dụng thế mạnh tinh thần: "Vật chất khó đương đầu thì dùng đòn tâm lý". Ông vận động, kêu gọi mọi người ủng hộ công cuộc kinh doanh của người Việt, “ta về ta tắm ao ta”. Ông tung ra những đoàn diễn thuyết trên các bến tàu, nêu rõ những thiệt thòi của người Việt, cổ vũ tinh thần đồng bang. Bạch Thái Bưởi còn treo một cái ống trên tàu, để ai thấy việc làm của ông là đáng khuyến khích, bỏ tiền vào, giúp cho chủ tàu đỡ phần lỗ lã, đủ sức cạnh tranh. Kết quả hành khách đều bỏ tàu Hoa mà đi tàu Việt.

Cuối cùng nhờ vậy ông đã thắng. Đội tàu của ông không những vượt qua sóng gió mà còn lớn mạnh, được bổ sung bằng những đội tàu của công ty Pháp, Hoa bị phá sản như: Marty d’Abbadie, Desch Wanden… Năm 1915, ông còn mua lại xưởng đóng và sửa chữa tàu của R.Marty.

Sau bảy năm kinh doanh trên sông nước, Bạch Thái Bưởi đã tạo dựng một cơ ngơi khép kín từ chạy tàu đến đóng tàu, sửa chữa tàu và các chi nhánh ở nhiều nơi. Năm 1916, ông chuyển trụ sở từ Nam Định vào Hải Phòng và đặt tên cho hãng là “Giang hải luân thuyền Bạch Thái Công ty”, với lá cờ hiệu màu vàng có hình mỏ neo và ba sao đỏ.

Năm 1917, Hãng Deschwanden của Pháp bị phá sản, Bạch Thái Bưởi mua lại sáu chiếc tàu khác của hãng này. Ngày 7/9/1919, công ty của Bạch Thái Bưởi đã làm rạng danh ngành hàng hải Việt Nam khi cho hạ thủy tại Cửa Cấm (Hải Phòng) chiếc tàu Bình Chuẩn hoàn toàn do người Việt thiết kế, thi công. Con tàu Bình Chuẩn dài 42m, rộng 7,2m, cao 3,6m, trọng tải 600 tấn, động cơ compound 450 mã lực, chạy bằng hơi nước có dung tích tám mét khối, vận tốc đạt 8 hải lý/giờ. Tàu Bình Chuẩn chạy chuyến đầu tiên từ Hải Phòng cập bến Sài Gòn ngày 17/9/1920, trong sự đón chào nồng nhiệt của giới công thương Sài Gòn lúc đó.

Công ty của Bạch Thái Bưởi bắt đầu mở rộng tầm hoạt động khắp Đông Dương và các nước lân cận như Hồng Kông, Trung Quốc, Nhật, Singapore…Nhưng đỉnh cao phát triển của công ty là khoảng cuối thập niên 1920 đầu 1930, khi ấy công ty có trên 40 con tàu, với số lượng nhân viên lên tới 2.500 người làm việc trên các đội tàu, xưởng đóng tàu. Văn phòng và chi nhánh của công ty có ở các thành phố lớn như Hà Nội, Nam Định, Tuyên Quang, Việt Trì, Bến Thủy, Quy Nhơn, Đà Nẵng, Sài Gòn…

Có lẽ, Bạch Thái Bưởi là doanh nhân Việt Nam đầu tiên đã vận dụng thành công tinh thần dân tộc như một thứ “vũ khí” để chiến thắng trên thương trường. Thứ “vũ khí” ấy giúp ông mạnh lên, vốn trường ra và dần dà thâu tóm những đội tàu của các công ty Hoa, Pháp sắp phá sản như công ty Marty d’Abbadie, công ty Desch Wander, công ty Hùng Anh…

Xây dựng thương hiệu

Một sự kiện đáng nói trong cung cách kinh doanh của Bạch Thái Bưởi là năm 1916, ông mua đứt xưởng đóng tàu của Marty (người Pháp) ở Cửa Cấm, Hải Phòng. Vậy là chỉ sau 7 năm bước vào nghề kinh doanh vận tải đường thủy, ông đã có một cơ ngơi độc lập, khép kín, không phải phụ thuộc vào ai - từ xưởng sửa chữa, đóng tàu, chạy tàu đến chi nhánh đại diện ở nhiều nơi. Năm 1917, ông dời trụ sở của hãng mình từ Nam Định ra Hải Phòng, cảng biển quan trọng bậc nhất ở Bắc Kỳ. Tại đây, giới công thương chứng kiến sự ra đời của Cty hàng hải lừng danh mang tên “Giang hải Luân thuyền Bạch Thái Bưởi Công ty ” với lá cờ hiệu màu vàng có hình mỏ neo và ba ngôi sao đỏ.

Đến những năm cuối thập ký 20 của thế kỷ trước, Bạch Thái Bưởi đã có trên 40 chiếc tàu và nhiều sà lan. Đội tàu hùng hậu của ông, treo lá cờ hiệu màu vàng có hình mỏ neo và ba ngôi sao đỏ, chạy hầu hết các tuyến đường sông Bắc Kỳ, chạy ven biển cả nước và đã có những chuyến tàu vươn ra các nước như Hồng Kông, Trung Quốc, Nhật Bản, Phi-lip-pin, Xin-ga-po… Bạch Thái Bưởi đã từ sông vươn ra biển và nuôi mộng vượt đại dương.

Để có được những con tàu đẹp đẽ, được chỉnh trang, chạy đúng lịch trình, xưởng đóng tàu Cửa Cấm dưới sự điều hành của quản đốc Nguyễn Văn Phúc (em rể Bạch Thái Bưởi) và gần 700 công nhân tiến hành bảo dưỡng định kỳ, tân trang lại những con tàu cũ. Sự kiện nổi bật là năm 1918, Bạch Thái Bưởi quyết định cho nối dài chiếc tàu Khoái Tử Long bằng cách cắt đôi tàu rồi cho nối thêm vào giữa một đoạn thân tàu dài 7,8m. Nhưng thành công hơn cả là sự kiện, ngày 7-9-1919 xưởng Cửa Cấm cho hạ thủy con tàu đầu tiên được xưởng đóng mới. Con tàu trọng tải 600 tấn, mang tên Bình Chuẩn là chiếc tàu sắt đầu tiên được đóng mới trong nước, hoàn toàn do thợ Việt Nam tự thiết kế và chế tạo. Ngày 20-08-1920, tàu Bình Chuẩn chạy chuyến tàu đầu tiên từ Hải Phòng đi Sài Gòn có ghé qua Bến Thủy, Đà Nẵng, Quy Nhơn. Sự kiện con tàu Bình Chuẩn mang thương hiệu Bạch Thái Bưởi cập cảng Sài Gòn khiến giới công thương Nam Kỳ lúc đó nhiệt liệt chào mừng. Sự kiện này được xem là biểu tượng cho phong trào “chấn hưng thương trường, cổ động thực nghiệp” của giới doanh nhân.

"Vua mỏ nước Việt"

Với đầu óc thực tế, tầm mắt nhìn xa, ông còn dự định tạo dựng nhiều công trình như: xây một nhà máy xay gạo ở Nam Định với những thiết bị tân tiến mua tận Hambourg (Đức), chương trình đặt ống cống, xây nhà máy nước, dựng nhà máy điện cho thành phố Nam Định và cả việc đặt đường sắt Nam Định – Hải Phòng, nhưng tiếc là vì hoàn cảnh, vì chiến tranh, nên ông không thực hiện được.

"Có Bưởi thì không có Robin"

Mặc dù tiếp xúc thường xuyên với người Pháp, học tập kỹ thuật tân tiến của người phương Tây, nhưng chưa bao giờ Bạch Thái Bưởi đánh mất “cội nguồn dân tộc” của mình. Chẳng hạn, khi đặt tên các con tàu, ông đều lấy từ nguồn lịch sử của dân tộc như: Lạc Long, Hồng Bàng, Trưng Trắc, Đinh Tiên Hoàng, Lê Lợi, Hàm Nghi… Có lần lên tiếng bênh vực cho quyền lợi của người dân bị trị, trong Hội nghị kinh tế lý tài, ông bị Toàn quyền Robin đe dọa: “Nơi nào có Robin thì không có Bạch Thái Bưởi”, ông đáp lại: “Nước này còn Bạch Thái Bưởi thì không còn Robin”.

Xuất thân từ tầng lớp nghèo khó, ông luôn quan tâm đến đời sống của giới thợ thuyền. Ngoài chế độ an sinh dành cho các nhân viên của mình, ông còn giáo dục con cái lòng quý trọng những người cần lao, nghèo khó. Các con đến tuổi trưởng thành đều được ông cất giao công việc trên các bến tàu hay các khu mỏ… Thậm chí, cô con gái học ở Hà Nội, nghỉ hè về, ông cũng dẫn theo để tập việc, ghi chép sổ sách, xét hồ sơ trợ cấp cho học sinh nghèo có chí du học.

Nếu Lương Văn Can vạch ra 10 nguyên nhân làm các DN Việt Nam không phát triển được, thì chính Bạch Thái Bưởi đã lấp đầy những khiếm khuyết đó bằng những tôn chỉ nghiêm túc trên thương trường: thương phẩm, thương hội, tín thực, kiên tâm, nghị lực, trọng nghề, thương học, giao thiệp, tiết kiệm và coi trọng hàng nội hóa.

Đầu tư linh hoạt

Ngoài kinh doanh vận tải đường thủy, Bạch Thái Bưởi còn bỏ vốn đầu tư vào các ngành kinh doanh khác với mộng ước trở thành một nhà kinh doanh tổng hợp kiểu như Rockerfeller (Mỹ). Bạch Thái Bưởi đã từng đấu thầu thu thuế chợ Rồng (Nam Định), chợ Vinh (Nghệ An), mở quán cơm Tây ở Thái Bình, Thanh Hóa, xây nhà cho người Pháp thuê ở Tam Bạc, Hải Phòng. Đặc biệt hơn, ông đã chen lách thành công vào địa hạt kinh tế cấm kỵ thời Pháp thuộc, đó là đầu tư vào khai thác mỏ. Ông là chủ sở hữu của mỏ than Bí Chợ, Quảng Yên (nay là mỏ Uông Bí, Quảng Ninh).

Có lẽ đóng góp quan trọng thứ hai sau lĩnh vực hàng hải của Bạch Thái Bưởi là kinh doanh xuất bản. Ông bỏ vốn xây dựng nhà in Đông Kinh ấn Quán đặt trụ sở ở gần chợ Đồng Xuân. Tại nhà in này, in ấn sách báo, tạp chí và các loại ấn phẩm phổ biến thời đó như Nam phong tạp chí… Đã có nhà in trong tay, năm 1921 ông cho ra đời tờ nhật báo mang tên Khai hóa nhật báo, in bằng tiếng Việt, ra số đầu tiên ngày 15/07/1921, trên măng sét còn ghi rõ người sáng lập là Bạch Thái Bưởi. Có thể xem Khai hóa nhật báo là tờ báo đầu tiên ở Bắc Kỳ cổ súy cho giới công thương, giới thiệu cung cách làm ăn, góp phần khuyếch trương tên tuổi Bạch Thái Bưởi. Tờ báo ra được hơn 1700 số thì đóng cửa.

Trong công ty Bạch Thái Bưởi có trên 1400 người làm công, bao gồm những người làm ở văn phòng, trên đội tàu, ở xưởng Cửa Cấm, nhà in, tòa báo và các chi nhánh ở Hà Nội, Nam Định, Tuyên Quang, Việt Trì, Bến Thủy, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Sài Gòn. Đáng ngạc nhiên, trong suốt hơn 20 năm tồn tại, trong công ty ông không hề xảy ra cuộc đình công nào.

Đoạn kết

Ông Lê Thanh Thản và thói quen hút thuốc lào trên Rolls - Royce

Đại gia chân chất

Mới gặp ông Thản, ít ai nghĩ trước mặt mình là đại gia cỡ bự. Không đồ hiệu, chân lúc nào cũng xỏ dép xăng-đan, trông ông bình dân như một nông dân chính hiệu với kiểu cười xuê xoa.

Trong bối cảnh các đại gia vào loại giàu nhất trên sàn chứng khoán như ông Đặng Thành Tâm còn phải thốt lên “muốn trở về cái thời xưa, làm nhỏ, ăn nhỏ nhưng ngủ yên”, phần lớn đại gia bất động sản bạc mặt vì nợ nần, hàng hoá đóng băng, thì ông Thản ngồi ở văn phòng, bên cạnh là chiếc điếu cày, trên tay cầm thếp giấy vàng ung dung tự tại bán căn hộ.

Thoảng chốc, lại thấy một người lạ hoắc đến xin trình bày “thưa anh, em là vợ anh A, ở Bộ B; thưa anh, em là em gái anh C, ở tổng cục D...” xin được mua căn hộ giá 10 triệu đồng/m2.

Xem ra cũng nể, nên ông Thản lại lấy tờ giấy vàng, viết vài chữ rồi ký tên “Cô mang giấy này sang phòng bên làm thủ tục”.

Ở cái thời căn hộ ế, bất động sản đông cứng, nhưng hàng tháng nay, kể từ ngày ông đại hạ giá căn hộ xuống 10 triệu đồng/m2 khiến dư luận xôn xao, khu văn phòng công ty ở khách sạn Mường Thanh (Hà Nội) lúc nào cũng tấp nập người mua, kẻ bán.

Hoá ra, những người tới xin và được ông phát cho mảnh giấy vàng, nếu cầm ra sang tay ngay cũng được vài chục triệu đồng tiền chênh.

Ông Thản tâm sự: “Thương trường đúng là chiến trường thật, không hạ giá thì khó bán, hạ giá bán được thì người ta nói mình bán phá giá. Thị trường thế này, không bán rẻ thì rủ nhau mà chết thôi. Thà lãi ít còn hơn là chết”. Chỉ hơn tháng nay, ông bán gần hết căn hộ khu Đại Thanh, thu lần đầu được 400 tỷ. Tính ra, đợt hạ giá này ông giảm lãi khoảng 800 tỷ đồng.


Nghiệp kinh doanh bất động sản đã mang lại điều gì cho ông?

“Tiền bạc. Ngoài ra, cũng có những câu chuyện khiến mình cảm động. Như vừa rồi, có lẽ lần đầu tiên tôi được người ta cho phong bì để cám ơn, vì lâu nay mình toàn phải mang phong bì đi cho (cười)! Một vị khách hàng đã nộp tiền lần 2 mua căn hộ trong khu Linh Đàm, với giá 33 triệu đồng/m2.

Dù đã ký hợp đồng giá đó, nhưng tôi đã giảm giá xuống còn 23 triệu đồng/m2 (cho cả khách hàng mới và cũ). Vị khách nói đã chuẩn bị đủ tiền để đóng giá 33, nay được giảm tới gần 1 tỷ đồng nên sẽ dùng tiền đó mua chiếc ô tô và biếu tôi 10 triệu.

Mới đây cũng có cặp vợ chồng trẻ mua được căn hộ giá 10 triệu đồng đến gặp tôi cám ơn. Bởi nhiều năm nay, họ chỉ có vài trăm triệu không mua nổi một căn nhà, cho đến khi tôi bán giá 10 triệu họ mới mua được...”. Nghe những chuyện như vậy cũng thấy vui.

Trong bối cảnh các đại gia bất động sản làm nhiều chết nhiều, xem ra ông Thản vẫn bình chân như vại. Hỏi thì ông cười: Tôi có bao nhiêu làm bấy nhiêu, không làm kiểu có ít làm nhiều.

Làm thứ gì chắc thứ đó, không ở núi này trông núi nọ. Bàn về việc nhiều đại gia “chết”, ông nói: Tôi hạn chế tối đa việc vay ngân hàng. Có nhiều nguồn vay, ngân hàng chỉ là một phần. Anh nào kinh doanh lấy ngân hàng làm nguồn chính là chết.

Tôi tận dụng qua việc mua vật tư sắt, thép, gạch, xi măng... chịu, có những đơn vị đến và nói bác cứ lấy cho em, tháng sau thanh toán cũng được. Tất nhiên, phải có uy tín mới mua chịu kiểu đó được.

Nguồn thứ 2 là huy động của dân. Nguồn thứ 3, ít ra mình cũng phải có 30-40% vốn chứ. Thứ 4 là uy tín. Uy tín cũng là tiền. Ngân hàng xem sau cùng, bí quá thì mới đi vay.

Thích hút thuốc lào vặt, khoái mắm tôm

Ông Lê Thanh Thản (Sinh năm 1949) trong mắt nhiều doanh nhân khác là một “ca lạ”. Ông vốn là một doanh nhân được xếp hàng “vô danh tiểu tốt” đến từ tỉnh miền núi Lai Châu, lập nghiệp bằng nghề đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở miền núi (công ty tư nhân đầu tiên thành lập năm 1987), sau đó vươn sang Lào.

Ông Thản mở rộng việc làm ăn xuống Hà Nội năm 2000 với việc mua một mảnh đất trong Khu Đô thị Linh Đàm để xây khách sạn Mường Thanh và khu căn hộ nhỏ.

Từ đó đến nay, vị đại gia thích hút thuốc lào vặt, khoái ăn cá trích, đậu phụ chấm mắm tôm này tiến hành đầu tư xây nhiều khu chung cư nhất ở Hà Nội (30 toà, mỗi toà 400 căn, với dân số tương đương một quận).

Khu Đô Thị Xa La rộng 21 ha được đánh giá là đô thị đầu tiên hoàn chỉnh nhất với đầy đủ các hạng mục liên hợp trường học, bệnh viện (dù nằm gần Bệnh viện Quân đội 103), siêu thị, khách sạn…

Ngay ở quê Diễn Lâm, Diễn Châu (Nghệ An), ông Thản kể về việc xây bệnh viện 200 giường thật chẳng giống ai. Ngoài việc thương bà con ở miền quê bán sơn địa mỗi lần đi cấp cứu đường xa cách trở, còn có một lý do khác: Một lần về quê tắm biển bị sứa cắn, ông phải nhập bệnh viện huyện cấp cứu.

Nhờ hết lãnh đạo tỉnh can thiệp mà các bác sỹ ở đây vẫn thờ ơ, cuối cùng ông phải chi tiền lót tay để được cứu chữa kịp thời. Lúc đó, ông thầm nhủ, đến mình mà còn bị ứng xử thế này, người dân nghèo thì còn khổ nữa.

Thế là Bệnh viện Phủ Diễn ra đời thu hút hết các bác sỹ, y tá của bệnh viện nhà nước kia (nơi ông từng cấp cứu) với phương châm sạch sẽ, viện phí rẻ và không vòi vĩnh bệnh nhân. Mang tiếng thủ phủ quê Diễn Châu nhưng mọi thứ lụp xụp, ông Thản đầu tư ngay một trung tâm thương mại và khách sạn.

Chưa kể, một sở thú rộng 300 ha nằm nguyên trên một quả đồi (chủng loại thú có khi còn nhiều hơn Công viên Thủ Lệ Hà Nội, trong đó có nhiều động vật quý sinh nở như hổ trắng, gấu, tê giác…). Ông Thản còn xây 1 trường cấp 3, 1 trường cấp 1-2, 4 trường mẫu giáo, 1 trạm xá, 5 Km đường liên thôn, khôi phục đình làng...

Tất cả những công trình ở quê hầu như phi lợi nhuận. Thậm chí, ông Thản còn phải cấp tiền thêm để hỗ trợ. Con cháu trong họ, trong quê được ông kéo đi làm khắp nước. Nhiều người cứ đùa rằng, tập nói tiếng Diễn Châu quê ông Thản sẽ dễ được nhận vào chuỗi khách sạn nằm rải rác từ Bắc vào Nam.

Ông Thản bảo, những công trình, dự án ông đầu tư ở quê đều không vì mục tiêu lợi nhuận. “Những năm đầu tôi đầu tư toàn bộ và bù lỗ tiền lương, chi phí. Những năm sau này bắt đầu có lời chút ít, tôi đặt ra định mức một năm trường học và bệnh viện phải trích tiền lời đó ra để làm từ thiện. Với người nghèo và gia đình chính sách đều có chính sách miễn giảm”, ông Thản kể.

Ngồi trò chuyện với ông, thoảng chốc lại thấy ông bắn điếu thuốc lào, nhả khói có vẻ điệu nghệ lắm. Xem chừng cũng thuộc hàng nghiện nặng. Ông Thản kể, đi đâu cũng phải mang theo cái điếu cày.

Kể cả những lúc ngồi trên Rolls-Royce. Có lần đi nước ngoài, ông mang theo điếu cày, nhân viên an ninh bắt ông bỏ lại, ông không chịu, cãi nhau một hồi rồi họ cũng hiểu và cho mang theo.

Không thích “thùng rỗng kêu to”

Thời điểm này nếu so tài sản của ông Thản với những người như bầu Đức, chúa đảo Tuần Châu Đào Hồng Tuyển… thì thế nào?

Không so sánh thế được vì mình không biết được hoàn cảnh từng người. Mỗi anh có thế riêng. Mình là nhỏ, các anh ấy lớn vươn ra cả nước ngoài.

Thế nhưng tài sản của ông cũng lớn đấy chứ, có thua kém gì các đại gia kia?

Ăn thua gì. Tôi mới chỉ có 20 khách sạn từ 2-4 sao tại 16 tỉnh, thành phố. Khách sạn chỉ là nghề tay trái để tạo công ăn việc làm cho xã hội và lấy chỗ dựa để thúc đẩy thêm ngành bất động sản. Khi nào bất động sản tịt rồi thì lấy khách sạn làm chính. Tiêu chí làm khách sạn của tôi cũng như bất động sản, lấy giá rẻ nhưng dịch vụ tốt để cạnh tranh. Cũng 4 sao như nhau nhưng giá phòng khách sạn tôi bằng nửa của Tây, cứ đà này nhiều khách sạn Tây sẽ phải hạ giá theo tôi hoặc chấp nhận vắng khách...

Sở hữu tới 20 khách sạn và nhiều khu đô thị lớn sánh ngang các tập đoàn chuyên đầu tư bất động sản lớn hàng đầu Việt Nam, nhưng ông vẫn chỉ là giám đốc một công ty tư nhân ít tên tuổi. Có vẻ ông không phải là một doanh nhân thích hoành tráng?

Tôi quan niệm làm thật, ăn thật, không có ý đánh bóng tên tuổi hay xây dựng thương hiệu kiểu thùng rỗng kêu to. Hoành tráng để làm gì, khi không có thực lực. Việc gọi tên tập đoàn này kia rồi đánh bóng tên tuổi không hợp với tôi.

Còn việc ông đi Rolls-Royce nhưng lúc nào cũng kè kè chiếc điếu cày thì sao, cũng không thấy chân dài vây quanh ông?

Tôi mua Rolls-Royce đi là vì hệ số an toàn của nó cao, xe rộng rãi thoải mái. Còn hút thuốc lào là thói quen và sở thích từ lâu rồi, không bỏ được. Mà cũng chẳng phải bỏ để làm gì. Trong mấy xe ôtô, cái nào cũng chứa sẵn một điếu cày.

Tôi chỉ có duy nhất một chân dài từ hồi khốn khó ngày xưa thôi. Cũng có lẽ do mình giản dị quá nên các cô chân dài khác không để ý tới (cười lớn).

(Nguồn: Báo Tiền Phong)

TS ALAN PHAN: NẾU MÌNH YẾU HÃY ĐỂ NGƯỜI TA LẤN ÁT 

“Đừng lo sợ, nghi ngại, hãy đi tìm những cuộc phiêu lưu cho cá nhân mình” – tác phẩm 42 năm làm ăn tại Mỹ và Trung Quốc và Một tư duy mới cho kinh tế và xã hội Việt Nam của TS Alan Phan là những cuộc phiêu lưu kỳ thú với đầy đủ mùi vị đắng cay, ngọt bùi, những chia sẻ chân thực nhất của một trí thức doanh nhân từng làm việc cho nhiều công ty đa quốc gia và ngân hàng ở Wall Street.

Trên thương trường luôn luôn là cá lớn nuốt cá bé. Theo cách nhìn của tôi, nếu mình yếu, nên để người ta lấn át để học hỏi và nhờ đó tìm ra thế mạnh của mình.

Giống như bóng đá vậy, mình chơi dở mà không dám thi đấu với những đội mạnh hơn thì sẽ dở hoài. Phải thi đấu, càng học nội lực càng mạnh, sức cạnh tranh gia tăng. Đó là học phí phải trả để tăng trưởng. Nếu không cứ èo uột hoài.

Cách đây 20 năm khi tôi bước chân vào thị trường Trung Quốc, đa số các công ty còn rất yếu, họ cầu cạnh chúng tôi mua lại vì các công ty Mỹ có chiến lược kinh doanh bài bản, quản trị chuyên nghiệp.

Nhưng sau 10, 15 năm, khi đã học hỏi được kinh nghiệm, họ quay ngược lại trở thành đối thủ cạnh tranh rất hiểm hóc. Chính sách mở cửa làm ăn với Trung Quốc vẫn là một cuộc tranh luận ở Mỹ.

Trong một cuộc chiến, nhìn về lâu dài, chưa biết ai hơn ai thua, điều đó tuỳ vào sức mạnh nội lực. Dùng chữ “thôn tính” ở đây tôi e hơi quá khích.

Tôi tin trong kinh tế toàn cầu, phần lớn là sự cộng hưởng để tăng trưởng.

Nhìn từ góc độ quản trị, theo ông vì sao các doanh nghiệp Việt Nam rất khó khăn khi chuyển từ một doanh nghiệp “gia đình trị” sang doanh nghiệp đại chúng?

Đó cũng là bài toán mà các doanh nghiệp Trung Quốc và Đông Nam Á đang đối diện. Từ một doanh nghiệp gia đình chuyển sang một doanh nghiệp có sự minh bạch trong tài chính, tham dự của nhiều người trong hội đồng quản trị, việc thay đổi tư duy, lề lối làm việc sẽ khó khăn là đương nhiên.

Khi một doanh nghiệp tập trung quyền lực theo kiểu gia đình trị, luôn luôn có nghi kỵ, giấu giếm với đối thủ, với người ngoài, điều đó làm cho họ ngày càng yếu đi. Để sống còn, chính họ sẽ phải tuân theo sự điều chỉnh của thị trường.

Thế hệ mới sẽ thay đổi, đó là bắt buộc. Nhưng tôi lạc quan khi quan sát các công ty Trung Quốc, Thái Lan, Singapore…: khi người cha bước ra khỏi đó, một lớp trẻ mới đi học từ Âu Mỹ về có tầm nhìn, suy nghĩ giống nhau, cởi mở hơn, điều đó tạo nên sức mạnh mới cho họ.

Tư duy khác biệt nào đã giúp ông thành công ở Mỹ và Trung Quốc? Ông đã từng phải trả giá đắt như thế nào cho những thành công ấy? 
 

Một tư duy giúp tôi rất nhiều trong kinh doanh là không sợ thất bại. Coi thất bại như người bạn thay vì kẻ thù. Thất bại dạy tôi nhiều thứ. Nếu sợ thất bại, sẽ chẳng dám làm khác, hạn chế rất nhiều khả năng sáng tạo.

Thực tình khi trẻ người ta thường táo bạo, đó là đặc tính của con người. Chuyện táo bạo khiến tôi có nhiều bước ngoặt khá ly kỳ, dù có khi té giập mặt.

Trong đời làm ăn, tôi lên voi xuống chó cũng nhiều. Nhưng giờ lớn tuổi rồi, ít mạo hiểm hơn, điều đó đồng nghĩa với thành công không còn được như xưa, thất bại cũng sẽ ít hơn. Đặc tính chung của doanh nhân khi bước qua một ngưỡng nào đó, họ bắt đầu chậm lại.

Ngoài ra, có một yếu tố vô cùng quan trọng là sự may mắn. Táo bạo mà không may mắn sẽ thành ngu xuẩn, tôi đã từng như thế. Kinh doanh là trải nghiệm “thực” nhất trên chốn giang hồ. Những trải nghiệm thực ấy cho tôi nhiều cảm xúc, đến giờ này vẫn sống rất mạnh trong tôi.

Với tôi cuộc đời không phải là một sự tập hợp của những ngày tháng mà là sự tập hợp của những trải nghiệm, không phải sống bao lâu, mà là sống như thế nào. Ngày trẻ, tôi mơ làm giáo sư đại học, bây giờ, tôi hạnh phúc vì được sống cuộc đời doanh nhân.

Làm thế nào để ông có thể đứng dậy sau mỗi lần thất bại?

Đừng đổ lỗi cho ai khác, hơn 80% thất bại là do nội lực của mình. Tôi đã ba lần gần như phá sản. Lần đầu tiên năm tôi 30 tuổi, từng làm chủ đầu tư và đối tác cổ đông của nhiều công ty nổi tiếng Việt Nam như Dona foods, Điện Quang, sữa Foremost, Mekong Car sản xuất xe La Dalat… với tài sản ước tính 7 triệu USD. Nhưng sau 1975, thế cờ xoay vần, tôi mất hết, sang Mỹ chỉ còn 600 USD trong túi.
 

Năm 1982, khi đang làm địa ốc bên Mỹ rất thành công, kinh tế Mỹ suy thoái, lãi suất ngân hàng lên 18 – 19%, tôi phải buông tay, mất trên 10 triệu USD. Lần thứ ba khi thị giá công ty Hartcourt đạt mức 700 triệu USD trên sàn chứng khoán Mỹ, tôi bắt đầu phát triển Hartcourt ào ạt.

Khi bong bóng dotcom bắt đầu xìu xuống, các đầu tư dàn trải đòi hỏi một nhu cầu về vốn rất cao mà Hartcourt không thể kiếm được khi bong bóng vỡ. Đến năm 2002, thị giá Hartcourt sụt xuống còn 100 triệu USD, 600 triệu USD không cánh mà bay!

Nguy hiểm nhất với doanh nhân không phải là khi ở dưới đáy, mà chính khi ở trên đỉnh vinh quang, người ta dễ quên đi nhiều thứ, dễ bị té nhất. Tham vọng cùng những lời ca tụng, tâng bốc đã đẩy tôi đi quá xa thực tế.

Tôi kiêu căng, liều lĩnh, mất đi trọng điểm về mục tiêu công việc cũng như đời sống cá nhân. Đó là kẻ thù tồi tệ nhất không chỉ với riêng tôi mà với rất nhiều doanh nhân khác khi mới đạt được thành công bước đầu. Nhưng tôi không suy nghĩ nhiều về những mất mát, và luôn tin cái gì chết đi cũng sẽ hồi sinh.

Ông suy nghĩ như thế nào về chuyện được mất và sức lôi cuốn của đồng tiền? 

Nói chung, cuộc đời mọi người chứa nhiều chua cay trong lựa chọn. Khi nhận được một cái gì, đồng nghĩa với mất nhiều thứ khác, như thời gian cho gia đình, bạn bè, cho riêng tư.

Suy nghĩ cũng hạn hẹp hơn khi mình quá chú tâm vào kinh doanh. Cái mất lớn nhất là sự thanh bình trong tâm hồn vì áp lực hàng ngày tàn phá. Với tôi, mất mát lớn nhất là sức khoẻ.

Do bay liên tục, sống trong khách sạn nhiều hơn ở nhà, tôi đã bị đau tim nặng và phải giải phẫu. Đó là cái giá phải trả cho sự thành công. Tôi nói điều này để các bạn trẻ suy nghĩ trước khi lựa chọn nghiệp doanh nhân: phải làm những gì mình thực sự đam mê, nếu không sẽ rất dễ bỏ cuộc.

Người đàn ông có bốn thứ lôi cuốn, đó là tiền, danh, quyền, và nhục dục. Những ham muốn hay lôi kéo mình đi lầm đường. Làm chủ được nó hay không là tuỳ sức mạnh bên trong của mình thôi.

Từng có rất nhiều tiền, và cũng từng trắng tay... từ khi nào ông đã thoát khỏi sự vây bủa của đồng tiền, để tìm thấy tự do thực sự, để yêu cuộc sống chỉ vì niềm vui sống?

Thực tình cho đến giờ tôi vẫn chưa thoát khỏi sự vây bủa của đồng tiền. Đối với tôi đồng tiền không quan trọng lắm, nhưng tất cả những gì tôi yêu đều cần tiền.

Tuy nhiên, tôi biết cách né để tránh những lưới bẫy quá nặng. Kinh doanh, viết sách, blog Góc nhìn Alan của tôi luôn có số lượng người đọc cao... đó là sức mạnh giúp tôi có thể làm nhiều việc trong một lúc với niềm hưng phấn lúc nào cũng mãnh liệt.

Mỗi người đều tự đi tìm ý nghĩa mục đích cho đời mình, và cứ thế lên đường thôi. Ôn lại những bôn ba giúp tôi bình tâm trở lại. Hạnh phúc với tôi bây giờ là sự tự do. Tự do làm những gì mình muốn làm, nghĩ cái gì mình muốn nghĩ, sống lối sống mà mình thích sống. Tự do không lo nghĩ về đồng tiền, về sức khoẻ, về danh lợi quyền thế…

Đương nhiên tự do chỉ là tương đối, vì con người còn quá nhiều gánh nặng khi nghĩ đến xung quanh. Cố gắng sống như lời Trịnh Công Sơn, “mỗi ngày chọn một niềm vui”.

Hạnh phúc nhất là khi ngủ dậy thấy mình mạnh khoẻ, suy nghĩ phải làm gì cho ngày hôm nay vui hơn. Tôi đã viết ra một danh sách 100 chuyện phải làm trước khi chết, và đã làm được… 42 chuyện.

Tôi cũng không bị áp lực có làm hết 100 chuyện ấy không, đó là tự do mà tôi muốn nói. Bây giờ, tôi không còn nhiều ràng buộc nữa. Nói về chuyện đất nước, có người bàn ra bàn vào cũng vui, vì như thế là cái đầu mình không bị trì trệ, bản thân mình cũng nhờ thế mà thoát khỏi sự yếm thế, hằn học, ganh tỵ.

Khả năng hài hước, tự trào của ông có được do bản tính hay là kết quả của một quá trình trải nghiệm?

Có lẽ do bản tính, sau nữa là nhờ “góc nhìn”. Với tôi chẳng có gì là quan trọng. Khi Vietnam net báo tin bài Quê hương sao già nua của tôi có 22.000 người đọc, tôi hỏi vậy những bài nào có số người đọc nhiều nhất, họ trả lời: “Bất cứ bài gì về Cường đôla và Hồ Ngọc Hà đều có hơn 600.000 người đọc. Riêng bài cô gái bị rắn cắn đâm ra cuồng… sex có gần 1 triệu người đọc!”

Có lẽ ông Alan phải để cho rắn cắn, để có người đọc nhiều hơn! (cười hóm hỉnh). Nói thế để đừng bao giờ có những hoang tưởng về sự quan trọng của mình. 

www.gocnhinalan.com

TỶ PHÚ ẨN DANH - PHẠM NHẬT VƯỢNG

Vào một buổi sáng đẹp trời tháng 10/2012, trên đường Đồng Khởi, con phố thương mại sầm uất nhất Sài Gòn, đã diễn ra lễ khai trương trung tâm thương mại Vincom Center A. Đây là một dự án lớn, không phải chỉ bởi quy mô (diện tích thương mại 38.000 m2, bãi đỗ xe ngầm 3 tầng; một khách sạn 5 sao gồm 300 phòng), hay những khách thuê cao cấp (Versace, Hermes, Dior) mà còn bởi thời điểm khai trương dự án. Thị trường bất động sản Việt Nam khi đó đã đóng băng suốt từ năm 2011, với ít nhất 13,5% trong số các khoản vay bất động sản tổng trị giá 10 tỷ USD trở thành nợ xấu.

Phạm Nhật Vượng, người đứng sau dự án bất động sản thương mại 500 triệu USD này, không hề uống champagne, cắt băng khánh thành hay phát biểu gì. Thay vào đó, người đàn ông 44 tuổi này lặng lẽ theo dõi buổi lễ từ một hàng ghế ở phía sau. “Tôi thích tự mình nhấm nháp hương vị hạnh phúc hơn”, ông Vượng nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn hiếm hoi sau đó trong văn phòng mới tại Hà Nội. Văn phòng này nằm trong Vincom Village, một dự án khác của ông.

Phạm Nhật Vượng được coi là Donald Trump của Việt Nam. Giờ đây, ông đã trở thành tỷ phú đầu tiên trong lịch sử Việt Nam lọt vào xếp hạng thế giới. Tạp chí Forbes ước tính giá trị tài sản của ông ở mức 1,5 tỷ USD, chủ yếu dựa trên mức cổ phần 53% mà ông nắm giữ cả trực tiếp và gián tiếp trong tập đoàn bất động sản Vingroup, công ty niêm yết có giá trị vốn hóa lớn thứ 5 trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Câu chuyện của ông Vượng có thể được xem như một câu chuyện làm giàu tiêu biểu của một cá nhân ở Việt Nam trong thời đổi mới.

Phạm Nhật Vượng sinh tại Hà Nội vào năm 1968, năm diễn ra cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân làm thay đổi cục diện cuộc chiến của Mỹ tại Việt Nam. Cha ông làm việc trong không quân Việt Nam, còn mẹ ông mở quán trà bán ở vỉa hè. Khi hòa bình lập lại, kinh tế cả nước khó khăn, gia đình ông nhiều lúc phụ thuộc hoàn toàn vào khoản thu ít ỏi từ quán trà của người mẹ. “Khi đó, giấc mơ của tôi không hề lớn, tôi chỉ muốn giúp đỡ gia đình”, ông nhớ lại.

Bằng con đường học hành, Phạm Nhật Vượng đã thoát khỏi tình thế khó khăn đó. Học giỏi toán, ông được nhận một suất học bổng theo học ngành kinh tế học tài nguyên ở Moscow, Nga. Như có sự dàn xếp trước của số phận, vào đúng năm 1993 khi ông tốt nghiệp, Liên Xô sụp đổ, mở ra một vòng xoáy của những bất ổn và cả những cơ hội. Ở Việt Nam vào thời điểm đó, Việt Nam bắt đầu công cuộc đổi mới kinh tế với mục tiêu xây dựng một nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. 

Sau khi kết hôn với người bạn gái cùng học, Phạm Nhật Vượng quyết định ở lại nước ngoài, với mong muốn tranh thủ những cơ hội mà thời kỳ hậu Liên Xô mang lại. Cặp vợ chồng trẻ tìm đường sang Ukraine. Với kinh nghiệm học được từ quán trà ngày xưa của mẹ, ông vay mượn bạn bè và người thân được 10.000 USD và mở một nhà hàng Việt Nam tại quốc gia Đông Âu này. Nhận thấy nhu cầu tốt, ông cũng bắt đầu sản xuất mỳ ăn liền trên một dây chuyền nhập từ Việt Nam. Ý tưởng về một nhà hàng mỳ ăn liền khi đó là toàn toàn mới mẻ với người Ukraine, và được khách hàng hưởng ứng tích cực. “Người Ukraine khi đó rất nghèo và đói khổ”, ông Vượng nhớ lại.

Vì thế, Phạm Nhật Vượng đã chấp nhận dấn thân vào rủi ro. Thay vì kinh doanh một cửa hiệu mỳ quy mô nhỏ, ông đem thế chấp mọi thứ mà ông có để đi vay vốn với lãi suất “cắt cổ” 8% mỗi tháng để mở rộng sản xuất. Thăm dò thị trường, ông sản xuất nửa triệu gói mỳ để tặng người tiêu dùng kèm theo những cuốn lịch chủ đề Việt Nam.

Người Ukraine nhanh chóng “nghiện” sản phẩm mỳ ăn liền có gia vị, và Phạm Nhật Vượng trở thành “ông vua” thực phẩm chế biến ở nước này. Tính đến năm 2010, trước khi ông bán công ty Technocom cho hãng Nestle thì công ty này có doanh thu khoảng hơn 100 triệu USD mỗi năm.

Trong nhiều năm, khi kiếm được tiền nhờ công ty mỳ gói ở Ukraine, ông đã chuyển tiền về nước để đầu tư vào các dự án với mong muốn nắm bắt cơ hội trong nền kinh tế đang phát triển nhanh ở quê nhà.

Chiến lược của ông tại Việt Nam bắt đầu khá đúng lúc. Vào cuối thập niên 1990, Phạm Nhật Vượng có chuyến đi tới thành phố biển Nha Trang. Ở thời điểm đó, nền kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh. Việt Nam đã tránh được những ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính châu Á 1997, bình thường hóa quan hệ thương mại với Mỹ, và tái khẳng định vai trò của khu vực kinh tế tư nhân. Từ năm 2000-2006, GDP của Việt Nam tăng trưởng ít nhất 6% mỗi năm.

Nhận thấy cơ hội tốt, ông tính sẽ đầu tư vào một dự án nhỏ trong nước. Ông muốn biến một hòn đảo nhỏ còn sơ khai ngoài khơi thành một khu nghỉ dưỡng sang trọng. Và kết quả là sự ra đời của khu nghỉ dưỡng hạng sang Vinpearl.

Một lần nữa ông lại nhanh chóng tìm thấy thành công. Trong năm tiếp sau đó, ông khai trương trung tâm thương mại Vincom Bà Triệu, tòa tháp tổ hợp thương mại đầu tiên tại Hà Nội. Ba năm sau, ông xây thêm 260 phòng ở Vinpearl, cùng với tuyến xe cáp dài hơn 3 km nối giữa Vinpearl và đất liền. 

Chưa dừng ở đó, ông tiếp tục xây thêm nhiều dự án bất động sản cao cấp tại Hà Nội, trong đó có Vincom Village. Vincom, công ty bất động sản thương mại và nhà ở của Vượng, đã lên sàn chứng khoán từ năm 2007. Khi đó, ông duy trì Vinpearl như một công ty riêng chuyên về nghỉ dưỡng cao cấp. Năm ngoái, Phạm Nhật Vượng gộp hai công ty này thành Vingroup.

Danh tiếng của ông gia tăng cùng với sự giàu có. Mặc dù đã sắm sửa một số tài sản xứng tầm với một tỷ phú, bao gồm một dinh thự nằm giữa những ngọn đồi nhân tạo ở Vincom Village, một xe Bentley, và một quỹ từ thiện riêng, Vượng vẫn giữ lối sống bình dị, thích xem phim võ thuật hơn là rong ruổi trên chiếc xe sang hay đam mê những kỳ nghỉ ở khu resort riêng tại  Nha Trang.

Tuy nhiên, cũng giống như bất kỳ ai khác làm giàu từ Đông Âu, ông đã phải đối mặt với nhiều tin đồn. Phạm Nhật Vượng đơn giản chỉ phủ nhận những tin đồn đó. “Theo tin đồn, tôi đã chết ít nhất 4 lần vào năm ngoái. Trong câu chuyện thứ nhất, những sát thủ từ Moscow đã bắn hạ tôi. Ở câu chuyện thứ hai, tôi sang Moscow và bị mafia Nga bắn chết. Rồi câu chuyện thứ ba, tôi bị bắn ở Ukraine. Năm ngoái, tôi chẳng đến Ukraine hay Nga. Còn câu chuyện gần đây nhất, tôi bị chết vì ung thư. Tôi khỏe thế này mà họ bảo tôi bị ung thư”, ông kể với Forbes.

Bất chấp những tin đồn, ông Vượng vẫn đang tiến bước, tung ra những tòa tháp văn phòng, khu đô thị, khu nghỉ dưỡng, các trung tâm mua sắm… với tốc độ chóng mặt. Vingroup hiện có một danh mục bao gồm 31 dự án bất động sản, trong đó có 12 dự án đã hoàn thành, 3 còn đang dang dở, và số còn lại đang trong giai đoạn chuẩn bị. 

“Vingroup có một đẳng cấp riêng. Họ đang xây dựng những dự án lớn nhất ở Việt Nam. Họ đã liên tục tìm kiếm những ý tưởng mới và nhân tài trong một tình thế rất khó khăn. Hầu hết mọi người đều dừng lại trong bối cảnh thị trường như hiện nay, nhưng Vingroup thì không”, ông Marc Townsend, Giám đốc điều hành công ty tư vấn bất động sản CBRE Việt Nam, nhận xét.

Bí mật của Phạm Nhật Vượng, theo Forbes, là đặt trọng tâm vào đối tượng khách hàng giống như ông. Đó là một thế hệ mới mong muốn có cuộc sống tốt hơn thế hệ cha mẹ. Những người này tạo ra một thị trường lớn cho các dự án bất động sản nằm ở các vị trí đắc địa, vì 60% trong tổng số dân 92 triệu người Việt Nam là dưới 40 tuổi. Ông không chỉ xây các khu căn hộ, nhà lô và biệt thự, ông còn xây bệnh viện, các tòa nhà văn phòng và trung tâm mua sắm để hỗ trợ các khu nhà ở. Ngoài ra, giữa lúc nhiều công ty bất động sản khác trì hoãn dự án, thì các dự án của ông luôn hoàn thành đúng thời gian. Tháp Vincom A chỉ mất thời gian 19 tháng để xây xong.

Năm 2012, khi hầu hết các công ty bất động sản khác mắc kẹt với nợ xấu và nguy cơ không bán được hàng, Vingroup đạt doanh thu khá cao từ bán nhà. Nhờ đó, Phạm Nhật Vượng huy động được 300 triệu USD trên thị trường trái phiếu quốc tế, cho dù nhà bảo lãnh phát hành Credit Suisse lúc đầu tỏ ra hoài nghi về những con số của Vingroup. “Họ đã thuê luật sư và kiểm toán viên để kiểm tra”, bà Lê Thị Thu Thủy, giám đốc điều hành của Vingroup cho hay. “Chúng tôi đã đưa cho họ báo cáo ngân hàng của mình và cho họ tiếp xúc với khách hàng”. Nguồn vốn vay quốc tế này đóng một vai trò quan trọng, vì cho dù đã nổi lên trở thành người giàu nhất Việt Nam, ông đã phải trải qua một giai đoạn khó huy động vốn trong nước.

Hai quỹ nước ngoài chuyên về thị trường chứng khoán Việt Nam là MSCI Vietnam IMI và Van Eck Market Vectors ETF đã gom một lượng lớn cổ phiếu Vingroup. Những lực lượng đến từ bên ngoài này chính là nguồn động lực đưa ông Vượng lên địa vị tỷ phú.

Phạm Nhật Vượng đang trong quá trình huy động vốn từ một số nhà đầu tư chiến lược, với mục tiêu sau cùng là niêm yết Vingroup trên thị trường chứng khoán Singapore. Ông hy vọng, việc niêm yết ở Singapore sẽ mang đến cho cổ phiếu Vingroup một mức giá hợp lý, đồng thời tạo ra một cột mốc mới khi Vingroup trở thành công ty Việt Nam đầu tiên niêm yết ở nước ngoài.

Ông mơ ước sẽ biến những con phố của Hà Nội và Sài Gòn trở nên sầm uất như Hồng Kông hay Singapore. “Nếu tôi làm được điều đó, thì cho dù có phải tốn tiền tỷ, tôi cũng sẽ cảm thấy hạnh phúc. Tôi muốn để lại một thứ gì đó cho thế hệ sau. Bạn không thể mang tiền theo khi bạn chết”, ông nói.

Theo Vneconomy 

Câu chuyện hay và ý nghĩa ,,1 bài học cho thất bại nhưng ko nản lòng,bền bỉ .

KAO SIÊU LỰC - Ông vua làm bánh.

Ông là một người tâm đắc với nghề, bình dị và chân thành. Từ giữa thập niên 90 thế kỷ trước, ông Kao Siêu Lực từng là chủ Công ty Đức Phát. Khi Công ty đang ăn nên làm ra thì cuộc chia tay của ông với người vợ vào năm 2007 đã tạo ra một bước ngoặt mới với ông. Để lại thương hiệu Đức Phát cho người vợ cũ, thương hiệu “ABC bakery” chính là nỗ lực tái khởi nghiệp của Kao Siêu Lực… Dù vậy, ông không hề muốn nhắc lại chuyện cũ. Nhìn về phía trước và bước đến tương lai hơn là nhắc lại quá khứ là phương châm sống của người đàn ông này.

Không ngừng đổi mới

– Ông đánh giá thị trường bánh tươi ra sao, khi mà nhiều hãng bánh tươi từ nước ngoài (như Tous les jours; Break Talk…) đã vào khai thác cơ hội tại Việt Nam?

Kể cả với sự có mặt của các hãng nước ngoài thì với dân số hơn 80 triệu người, thị trường bánh tươi ở Việt Nam vẫn còn rất nhiều cơ hội. Những năm gần đây, thói quen ăn uống của người Việt Nam đã thay đổi. Bánh tươi không phải là món ăn chính, nhưng đã trở thành “gu” ẩm thực mới, đặc biệt là với người tiêu dùng thành thị và giới trẻ. Singapore chỉ có hơn 3 triệu dân mà có khoảng 600 tiệm bánh tươi, như thế tiềm năng để phát triển bánh tươi ở Việt Nam vẫn còn vô cùng lớn.

- Và đó là lý do ông lập phòng nghiên cứu phát triển của ABC?

Kinh doanh phải có đam mê! Là doanh nghiệp cần phải nắm bắt nhu cầu của khách hàng. Tôi tâm niệm, phải mang đến những điều khách hàng thực sự cần. Kinh doanh bánh tươi là đem đến sự vui vẻ. Lễ tết, sinh nhật, tiệc tùng… đều phải có bánh. Phòng nghiên cứu giúp tôi có nhiều thay đổi, sáng tạo, đáp ứng kịp thời nhu cầu của khách hàng. Tôi cảm thấy vui vì đem đến niềm vui này cho nhiều người mỗi ngày.

- Ông dự định phát triển ABC theo mô hình nào?

Đến thời điểm này, ABC đã có 27 cửa hàng, kể cả 3 cửa hàng ở Campuchia. Từ khi ra đời đến nay, ABC luôn nhắm đến mục tiêu phục vụ nhu cầu đa dạng của khách hàng. Khi các hãng bánh của nước ngoài tham gia thị trường thì cũng là lúc các doanh nghiệp Việt Nam phải nhìn lại mình và phát triển hệ thống cửa hàng của mình khang trang hơn, hiện đại hơn để đáp ứng thị hiếu tiêu dùng đang thay đổi.

ABC tự hào là doanh nghiệp cung cấp bánh mì tròn cho rất nhiều hệ thống nhà hàng, khách sạn lớn như: KFC, Loteria, Jollibee… Mỗi tháng, ABC còn xuất khẩu vài container bánh tươi đông lạnh sang Úc, Nhật, Anh. Chúng tôi cũng đang phát triển thêm mô hình bánh tươi kết hợp cà phê. Những địa điểm có thể chọn xây dựng mô hình này là ở các khu vực trung tâm và có nhiều khách du lịch.

Tôi muốn người nước ngoài khi đến các điểm ăn uống này đều biết được đó không phải là các tiệm ăn nhanh (fastfood) quốc tế mà hoàn toàn “made in Việt Nam”: bánh ngon, cà phê ngon, không gian mát mẻ, đảm bảo vệ sinh thực phẩm, dịch vụ tốt và thái độ phục vụ thân thiện.

Ưu tiên chất lượng

- Trong một thời gian ngắn, ABC đã xây dựng thành một hệ thống với nhiều cửa hàng. Theo ông điều gì là quan trọng nhất để tạo ra sự phát triển mạnh mẽ như vậy?

Nhiều thứ có thể thay đổi, nhưng tôi vẫn tin rằng, uy tín là quan trọng nhất. Có uy tín đã khó, giữ được uy tín còn khó hơn. Bánh có chất lượng, có ngon mình mới có thể mở rộng phát triển nhiều cửa hàng. Dù có mở bao nhiêu cửa hàng bánh mới đi nữa tôi vẫn luôn luôn ưu tiên chất lượng. Giữ được chất lượng, người tiêu dùng sẽ không bao giờ bỏ mình.

- Được biết ông là người học từ trường đời, trở thành thợ bánh lành nghề, rồi nhận được rất nhiều giải thưởng làm bánh ở châu Á lẫn quốc tế… Đúc kết chặng đường đã qua, điều gì ông muốn chia sẻ với những người cũng đang làm kinh doanh như ông?

Làm kinh doanh, nhất là trong lĩnh vực ăn uống, tôi tâm niệm có 4 điều có thể giúp mình vững vàng được, đó là: QSCT (Quality, Service, Clean, Time – Chất lượng, Dịch vụ, Sạch sẽ, Kịp thời). Muốn bánh có chất lượng phải thỏa mãn 3 điều: nguyên liệu tốt, kỹ thuật giỏi và thiết bị hiện đại.

- Công thức chung là như vậy, nhưng điều gì thôi thúc để ông luôn tìm kiếm sự khác biệt?

Việt Nam không chỉ có cà phê ngon, môi trường thân thiện, nhiều danh thắng mà còn cả… bánh ngon nữa

Hồi nhỏ, đất nước có chiến tranh không có điều kiện học hành, ba đã gửi tôi cho một ông thầy thợ tiện để học nghề. Học với ông ba ngày, tôi bỏ và nói với ba tôi rằng, vì thầy đánh trò dữ quá. Ba tôi dẫn tôi đến gặp thầy, xin thầy cố gắng dạy tôi chứ đừng đánh tôi.

Dĩ nhiên, khi đó ông cũng gửi sư phụ tôi ít “quà” để sư phụ nhiệt tình hướng dẫn. Tôi học thêm một thời gian ngắn, làm được những sản phẩm đầu tiên, sư phụ xem qua rồi bảo: “Về ăn cháo đi”! Ba tôi giải thích, ý sư phụ là con làm chậm quá, chỉ có thể về ăn cháo thôi! Tôi tự ái, cố gắng hơn, làm ngày càng nhanh hơn, nhiều hơn. Sau đó tôi đã học được nghề của thầy và còn được hưởng lương nữa. Tôi nhớ hoài điều này vì nó nhắc với tôi rằng, làm nghề gì cũng phải tận tâm, thành thạo. Sau này tôi học làm bánh cũng với tinh thần đó. Thế rồi tôi đam mê với nghề bánh. Rất có thể vì tôi vừa là thợ làm bánh vừa là thợ máy nên tôi biết kết hợp giữa nguyên liệu tốt, kỹ thuật hiện đại và đam mê sáng tạo, đổi mới không ngừng.

Cho và nhận

- Nghe đâu ông còn bán máy làm bánh cho các đồng nghiệp ở nước khác?

Đúng. Tôi mới bán cho những người bạn Đài Loan 5 dàn máy cuộn bánh do tôi tự chế tạo. Tôi dám nói máy của tôi cuốn bánh đẹp hơn. Có lần các ông chủ tập đoàn bánh ở nước ngoài đến tham quan nhà máy ABC, họ thích máy cuốn bánh và hỏi tôi mua ở đâu? Tôi nói mình tự làm. Họ ngạc nhiên lắm và đặt mua máy của tôi. Tôi đồng ý bán với giá vốn. Biết đâu mai mốt, tôi lại chuyển sang kinh doanh máy làm bánh. (Cười). Nhưng lúc đó, tôi phải tính giá bán lại đàng hoàng, phải có lời nữa.

- Gần đây, một công ty ở Hà Lan đã xây dựng học viện làm bánh quốc tế Dobla ở Bà Rịa Vũng Tàu. Ông nghĩ sao về điều này?

Tôi từng là thợ làm bánh và từng mang nhiều huy chương làm bánh quốc tế về cho Việt Nam. Tôi coi đó không còn là vinh dự của cá nhân mà là vinh dự của đất nước. Tôi biết ở nước mình các trường dạy nghề làm bánh chưa có nhiều và chưa thật sự làm cho người ta cảm thấy yên tâm và say mê với nghề làm bánh. Nhưng ở các nước khác nghề làm bánh có bề dày lịch sử và họ rất trân trọng những bậc thầy làm bánh. Có thêm trường dạy làm bánh quốc tế là một điều tốt để những người thợ Việt Nam có thể trau dồi và hãnh diện với nghề của mình.

- Nghề làm bánh thường giữ bí quyết rất ngặt nghèo. Là Chủ tịch Hiệp hội ngành Bánh – Kẹo người Hoa quốc tế (IFCBCA), ông nghĩ thế nào về điều đó?

Nhiều người sợ rằng, chia sẻ kinh nghiệm làm bánh sẽ làm mất bí quyết, nhưng suy nghĩ như thế là không đúng và không thể tiến xa. Thế giới ngày nay thay đổi rất nhiều và những tiến bộ kỹ thuật đều được cập nhật rất nhanh. Mỗi doanh nghiệp đều có cái hay riêng, mình có thể học hỏi được. Khi gia nhập vào hiệp hội làm bánh, các thành viên sẽ trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ thông tin. Như vậy mình cho đi nhưng cũng sẽ nhận lại được nhiều hơn. Mình học được bao nhiêu mới là quan trọng. Người ta học mình, mình cũng phải học hỏi họ mới tiến bộ được. Tôi nghĩ đó là cách nhanh nhất để cùng nhau phát triển.

- Nhiều người nói một thành công lớn nữa của ông là hướng được con cái nối nghiệp mình – dây là điều khiến không ít chủ doanh nghiệp khác rất đau đầu?

Tôi không bao giờ ép con tôi phải làm gì. Áp đặt là biện pháp rất dở. Suy nghĩ của tôi là cứ để con cái lựa chọn cái gì nó yêu thích thì nó mới hào hứng làm. Điều tôi có thể chuẩn bị cho con tôi chỉ là tạo điều kiện tốt nhất để học hành tốt. Tôi nói với các con, ba làm bánh và đã gây dựng nên cơ nghiệp như hôm nay, nếu các con thích thì theo nghề của ba, ba sẽ chỉ dạy. May mắn là các con tôi đều hứng thú với nghề của gia đình. Hiện nay cô con gái lớn học chuyên ngành công nghiệp thực phẩm ở Singapore về đã có thể phụ giúp tôi rất nhiều trong chuyện kinh doanh.

- Ông có bao giờ nghĩ đến việc ABC sẽ là công ty đại chúng?

Tôi biết có những doanh nghiệp cũng từ nhỏ phát triển lên, rồi trở thành các công ty lớn, bán cổ phiếu ra thị trường, tài sản kếch xù… Mỗi công ty, mỗi người chủ doanh nghiệp có sự lựa chọn riêng của mình. ABC là đứa con tôi sinh ra. Tôi thương yêu nó, nuôi nó lớn khôn, xinh đẹp… và chưa bao giờ có ý định gả nó. Tôi muốn nó là niềm tự hào không chỉ của cá nhân tôi mà còn của các con tôi nữa.

– Cảm ơn ông!

Nguồn: Tạp chí doanh nhân

Kết cái câu " mọi con sông đều đổ ra biển lớn"

Đúng là con đường tới thành công không khó, khó hay không là do bản thân có cố gắng đứng dậy sau khi vấp ngã hay không?