Điều 623 BLDS

Như bạn đã nêu ở trên, về nguyên tắc, khi bố mẹ chết không để lại di chúc, mọi tài sản sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, là anh em ruột trong gia đình. Việc người anh, một mình tự làm thủ tục sang tên sổ đỏ của cả hai mảnh đất mà không chia cho bạn là sai. Tuy nhiên, việc bạn muốn đòi lại tài sản thừa kế thì phải xem xét đến thời hiệu khởi kiện về thừa kế.

Nếu vụ việc xảy ra cách đây đã hơn 30 năm nên chúng ta sẽ căn cứ theo quy định tại Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP về thời hiệu khởi kiện vụ án. Cụ thể:

Theo quy định tại Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình:

“2.2. Thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế

a) Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 1/7/1996, thì thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết 02/HĐTP ngày 19/10/1990 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao “hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế”.

Khi xác định thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế mà thời điểm mở thừa kế trước ngày 1/7/1991 và di sản là nhà ở thì thời gian từ ngày 1/7/1996 đến ngày 1/1/1999 không tính vào thời hiệu khởi kiện.

b) Đối với trường hợp thừa kế mở từ ngày 1/7/1996 thì thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế được thực hiện theo quy định tại Điều 648 của Bộ luật Dân sự”.

Như vậy, với trường hợp của bạn nêu thời hiệu khởi kiện là 30 năm, được tính từ khoảng thời gian cha mẹ chết đến nay. Sau khoảng thời gian này, bạn không có quyền khởi kiện yêu cầu chia di sản nữa. Trường hợp này, bạn chỉ có quyền yêu cầu Tòa án chia tài sản theo hình thức tài sản chung giữa những đồng sở hữu mà thôi. Nếu người anh bạn không thừa nhận hai mảnh đất đó là tài sản chung chưa chia, thì Tòa án cũng không thể giải quyết giúp bạn đòi quyền lợi được. Tuy nhiên theo thông tin bạn cung cấp thì cha mẹ bạn mất năm 1993 thì thời hiệu chia di sản thừa kế vẫn còn (chưa đủ 30 năm) thì các đồng thừa kế thỏa thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản và việc chia tài sản đó được thực hiện theo thoả thuận. Khi không thỏa thuận được một trong các bên có tranh chấp vẫn có thể yêu cầu Toà án giải quyết khi thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế vẫn đang còn.

Quyền thừa kế không phải là vô thời hạn mà phải có thời hạn nhất định do pháp luật quy định, đó là thời hiệu. “Thời hiệu là thời hạn do pháp luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó thì phát sịnh hậu quả pháp lý đối với chủ thể theo điều kiện do Luật quy định”. Theo đó Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định :

“1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với  động sản, kể thừ thời hiệu mở thừa kế. hết thời hạn này thì di sản thuộc về người đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này; 

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này. 

Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

3.Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 3 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế”.

Tuy nhiên có trường hợp thì thời hiệu khởi kiện về thừa kế có thể không được áp dụng nếu các đồng thừa kế đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung. Theo đó, khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết.
Như vậy, nếu trường hợp của bạn có văn bản xác nhận là đồng thừa kế và xác nhận di sản để lại chưa chia, kèm theo thỏa thuận phân chia di sản, thì bạn mới có quyền sở hữu 1 phần di sản trên theo thỏa thuận phân chia. Ngược lại, một trong các bên không thừa nhận là di sản hoặc đã phân chia rồi thì bạn không đủ yêu cầu chia tài sản chung.