Trách nhiệm hình sự trong kinh doanh bán hàng đa cấp theo Luật Hình sự sửa đổi 2017

Theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Hình sự 2015 số  12/2017/QH14 ngày 20 tháng 6 năm 2017 có quy định mới về “Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp’ cụ thể như sau:

“51. Bổ sung Điều 217a như sau:

“Điều 217a. Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp

1. Người nào tổ chức hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp mà không có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp hoặc không đúng với nội dung giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 174 (Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản) và Điều 290  (Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản) của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

c) Gây thiệt hại cho người khác từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Thu lợi bất chính 1.000.000.000 đồng trở lên;

b) Gây thiệt hại cho người khác 1.500.000.000 đồng trở lên;

c) Quy mô mạng lưới người tham gia 100 người trở lên.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.””

Ngoài ra tại bộ luật hình sự 2015 cũng có quy định về hoạt động này như sau:

“Điều 292. Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông

1. Người nào cung cấp một trong các dịch vụ sau đây trên mạng máy tính, mạng viễn thông không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép, thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc có doanh thu từ 500.000.000 đồng đến dưới 2.000.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm:

a) Kinh doanh vàng trên tài khoản;

b) Sàn giao dịch thương mại điện tử;

c) Kinh doanh đa cấp;

d) Trung gian thanh toán;

đ) Trò chơi điện tử trên mạng;

e) Các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Có tính chất chuyên nghiệp;

d) Tái phạm nguy hiểm;

đ) Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc có doanh thu từ 2.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội trong trường hợp thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên hoặc có doanh thu 5.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 1.500.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Điều 290. Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản

1. Người nào sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử thực hiện một trong những hành vi sau đây, nếu không thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 173 và Điều 174 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Sử dụng thông tin về tài khoản, thẻ ngân hàng của cơ quan, tổ chức, cá nhân để chiếm đoạt tài sản của chủ tài khoản, chủ thẻ hoặc thanh toán hàng hóa, dịch vụ;

b) Làm, tàng trữ, mua bán, sử dụng, lưu hành thẻ ngân hàng giả nhằm chiếm đoạt tài sản của chủ tài khoản, chủ thẻ hoặc thanh toán hàng hóa, dịch vụ;

c) Truy cập bất hợp pháp vào tài khoản của cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm chiếm đoạt tài sản;

d) Lừa đảo trong thương mại điện tử, thanh toán điện tử, kinh doanh tiền tệ, huy động vốn, kinh doanh đa cấp hoặc giao dịch chứng khoán qua mạng nhằm chiếm đoạt tài sản;

đ) Thiết lập, cung cấp trái phép dịch vụ viễn thông, internet nhằm chiếm đoạt tài sản.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Có tính chất chuyên nghiệp;

d) Số lượng thẻ giả từ 50 thẻ đến dưới 200 thẻ;

đ) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

e) Gây thiệt hại từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;

g) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

b) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

c) Số lượng thẻ giả từ 200 thẻ đến dưới 500 thẻ.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:

a) Chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên;

b) Gây thiệt hại 500.000.000 đồng trở lên;

c) Số lượng thẻ giả 500 thẻ trở lên.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

Có thể thấy đây là một điểm mới và kịp thời về hoạt động bán hàng đa cấp qua đó góp phần răn đe loại hình kinh doanh này, tuy nhiên với mức phạt kịch khung của cả 03 tội trên là mức 05 năm ( kem theo mức phạt về tài sản khá lớn)  liệu đã đủ tính răn đe? Trong khi thiệt hại do hành vi biến tứng mà loại hình kinh doanh này để lại lại không hề nhỏ!

Bên cạnh đó cũng theo luật hinh sự sửa đổi:

“11. Sửa đổi, bổ sung Điều 76 như sau:

“Điều 76. Phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm quy định tại một trong các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 200, 203, 209, 210, 211, 213, 216, 217, 225, 226, 227, 232, 234, 235, 237, 238, 239, 242, 243, 244, 245, 246, 300 và 324 của Bộ luật này.”.”

Có thể thấy pháp nhân sẽ không bị truy cứu về 02 tội tại điều 290 và 292 vậy liệu đây cũng còn là một hạn chế?

Rất mong có thêm ý kiến của Dân luật về vấn đề "nhạy cảm" này.

Theo mình được biết thì đã có không ít những trường hợp tham gia vào kinh doanh bán hàng đa cấp đã bị lừa tiền, lừa dối về sản phẩm. Đa số là các bạn sinh viên, học sinh hay những người nội trợ mong muốn kiếm thêm thu nhập. Do đó, những hành vi lợi dụng bán hàng đa cấp để vụ lợi, lừa đảo cần phải được tố giác và xử lý phù hợp.

Rõ ràng kinh doanh bán hàng đa cấp có quy định trong luật là hoạt động được cho phép khi đáp ứng các điều kiện quy định, tuy nhiên hoạt động hiện nay đã biến chất, lợi dụng hoạt động này để phạm tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản,… cho nên pháp luật hình sự cũng đã có những tội quy định cho những hành vi bán hàng cấp có dấu hiệu tội phạm.

Theo mình được biết thì đã có không ít những trường hợp tham gia vào kinh doanh bán hàng đa cấp đã bị lừa tiền, rất nhiều người mất cả nhà cửa vì bị đa cấp lừa. Đa số những người bị dụ dỗ vào các trung tâm đa cấp là các bạn sinh viên, học sinh hay những người nội trợ mong muốn kiếm thêm thu nhập, khiến cho họ đã khó khăn còn khó khăn hơn. Dù vậy, việc xử lý những hành vi này là rất khó khăn.

Theo mình thấy thì ở một số quốc gia việc kinh doanh đa cấp không hề xấu và là một mô hình kinh doanh khá hay. Tuy nhiên, khi mô hình này du nhập vào Việt Nam thì đây lại là một loại hình kinh doanh khiến nhiều người e dè. Đây có lẽ xuất phát từ nguyên nhân nhiều người lợi dụng nó để kiếm lợi và lừa đảo người khác.

Cảm ơn thông tin chia sẻ của bạn, hiện nay có rất nhiều mô hình kinh doanh đa cấp thu hút rất nhiều người tham gia, yêu cầu những người tham gia nộp tiền để mua hàng hoặc giới thiệu thành viên mới để hưởng hoa hồng. Những mô hình đa cấp này tồn tại trong một thời gian ngắn, khi bị cơ quan chức năng phát hiện thì những người tham gia mới biết mình đã bị lừa. Hy vong với mức phạt như vậy, sẽ đủ sức răn đe hành vi lừa đảo này.

Bây giờ người dân nghe tới bán hàng đa cấp thì thường sẽ có nghi ngờ, không mấy tin tưởng nhiều tới hình thức này nữa. Nhưng theo quy định thì bán hàng đa cấp nếu đúng quy định pháp luật thì không có gì xấu cả. Chỉ khi áp dụng sai, biến tướng loại hình này mới thực sự phải cẩn trọng!

Cảm ơn bài viết của bạn. Kinh doanh đa cấp là hình thức kinh doanh xuất hiện khá lâu trên thế giới và khi vào Việt Nam đã phát triển nhanh chóng, tuy nhiên trong những năm gần đây hình thức kinh doanh đa cấp đã có nhiều biến tướng ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.