Tìm hiểu quy định pháp luật Dân sự về hợp đồng ký quỹ? Những nội dung cần quan tâm của hợp đồng ký quỹ dưới tư cách là một biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự?
Quy định pháp luật về hiệu lực của hợp đồng ký quỹ?
- Thời điểm có hiệu lực của hợp đồng ký quỹ
Bộ luật Dân sự năm 2015 không quy định cụ thể về thời điểm có hiệu lực của hợp đồng ký quỹ. Theo quy định tại Điều 22 của Nghị định số 21/2021/NĐ-CP, hợp đồng bảo đảm có hiệu lực từ thời điểm công chứng hoặc chứng thực, hoặc từ thời điểm các bên thỏa thuận. Nếu không có thỏa thuận, hợp đồng có hiệu lực từ khi giao kết.
Tuy nhiên, quy định chung này có thể không hoàn toàn phù hợp với ký quỹ, vì ký quỹ liên quan đến việc gửi tài sản vào tài khoản phong tỏa tại tổ chức tín dụng. Do đó, hợp đồng ký quỹ có thể chỉ có hiệu lực khi tài sản được gửi vào tài khoản phong tỏa và cần có hướng dẫn cụ thể về việc thanh toán tài sản ký quỹ cho bên có quyền.
- Hiệu lực đối kháng với người thứ ba
Bộ luật Dân sự năm 2015 không làm rõ hiệu lực đối kháng của ký quỹ đối với người thứ ba. Theo Điều 297 Bộ luật Dân sự năm 2015, biện pháp bảo đảm có hiệu lực đối kháng với người thứ ba từ khi đăng ký hoặc khi bên nhận bảo đảm nắm giữ tài sản. Tuy nhiên, do tài sản ký quỹ được giữ tại tổ chức tín dụng, việc xác định thời điểm hiệu lực đối kháng có thể gặp khó khăn.
Trước đây, Nghị định số 163/2006/NĐ-CP quy định rằng các biện pháp bảo đảm, bao gồm ký quỹ, cần được đăng ký để có hiệu lực đối kháng với người thứ ba.
Hiện tại, Nghị định số 21/2021/NĐ-CP quy định hiệu lực đối kháng của ký quỹ bắt đầu từ thời điểm tài sản được gửi vào tài khoản phong tỏa tại tổ chức tín dụng (khoản 5 Điều 23). Quy định này hợp lý vì thời điểm tài sản vào tài khoản phong tỏa đồng nghĩa với việc bên nhận bảo đảm có thể quản lý và kiểm soát tài sản.
Nội dung của hợp đồng ký quỹ?
- Quyền và Nghĩa Vụ của Bên Ký Quỹ
Tài sản ký quỹ vẫn thuộc quyền sở hữu của bên ký quỹ cho đến khi bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ. Lúc đó, bên có quyền có thể yêu cầu tổ chức tín dụng thanh toán theo điều kiện đã thỏa thuận. Quyền sở hữu tài sản ký quỹ chỉ được chuyển giao khi có yêu cầu thanh toán hoặc bồi thường thiệt hại, nhưng hiện chưa có quy định cụ thể về việc chuyển quyền sở hữu như trong các biện pháp bảo đảm khác như đặt cọc hay ký cược. Vì vậy, nghĩa vụ của bên ký quỹ cần được áp dụng tương tự như các biện pháp bảo đảm khác.
Hoa lợi và lợi tức phát sinh từ tài sản ký quỹ trong thời gian bảo đảm thường sẽ thuộc về bên ký quỹ nếu không có thỏa thuận khác. Điều này giống như cách xử lý trong cầm cố, thế chấp hay cầm giữ tài sản, vì tài sản ký quỹ vẫn thuộc quyền sở hữu của bên ký quỹ trừ khi bên này vi phạm nghĩa vụ.
- Xử Lý Tài Sản Ký Quỹ
Nếu bên ký quỹ thực hiện nghĩa vụ đúng hạn, tài sản ký quỹ sẽ được hoàn trả cho bên ký quỹ sau khi trừ chi phí dịch vụ. Các chi phí này có thể bao gồm phí giữ gìn, bảo quản tài sản, mở tài khoản ký quỹ, và xác nhận quyền lợi. Nếu bên có nghĩa vụ không thực hiện nghĩa vụ, bên có quyền sẽ được thanh toán hoặc bồi thường thiệt hại từ tài sản ký quỹ sau khi trừ chi phí dịch vụ. Tổ chức tín dụng sẽ ưu tiên nhận chi phí dịch vụ trước các chủ nợ, bao gồm cả chủ nợ có bảo đảm.
Các quy định hiện hành chủ yếu áp dụng cho tiền, và việc xử lý các loại tài sản khác vẫn chưa được điều chỉnh rõ ràng. Điều này có thể gây khó khăn nếu không có thỏa thuận cụ thể. Nếu giá trị tài sản ký quỹ lớn hơn nghĩa vụ được bảo đảm, tổ chức tín dụng sẽ hoàn trả phần tài sản còn lại sau khi trừ chi phí và số tiền đã thanh toán.
Ngược lại, nếu giá trị tài sản ký quỹ nhỏ hơn nghĩa vụ, tổ chức tín dụng chỉ thực hiện thanh toán hoặc bồi thường trong phạm vi tài sản ký quỹ đã phong tỏa. Phần nghĩa vụ vượt quá tài sản ký quỹ sẽ trở thành nghĩa vụ không có bảo đảm.
(Bài viết được tham khảo từ một số bài báo, công trình khoa học liên quan)
